Kalsiyum: Temel Bilgiler

KALSİYUM

Sıvı elektrolit dengesi denince akla ilk önce su, sodyum, klor, potasyum, hidrojen ve bikarbonat gelir, çünkü daha sık görülürler, kusma, ishal gibi sıvı kayıplarından daha çok etkilenirler ve hızlı müdahale gerektirebilirler. Kalsiyum metabolizması bozuklukları ise nadiren hızlı müdahale gerektirir. Su, sodyum, klor, potasyum, hidrojen ve bikarbonat metabolizmasının değerlendirilmesi genellikle daha karışıktır. Kalsiyum metabolizmasının temel özelliklerini bilmek öyküsü iyi alınmış bir hastada çoğu kez tanıyı koymak için yeterlidir. Bu bölümde öncelikle normal kalsiyum dengesi, daha sonra da hiperkalsemi ve hipokalsemiden bahsedilecektir.

Kalsiyum hakkında temel bilgiler

1.Molekül ağırlığı 40’tır.

2.Kalsiyumun değerliği +2’dir.

3.Kalsiyum + yüklüdür, yani katyondur.

4.1 mmol kalsiyum=2 mEq kalsiyum

5.Normal plazma kalsiyum konsantrasyonu 8.5-10.5 mg/dl’dir (laboratuvara göre değişiklik gösterebilir).

6.10 mg/dl kalsiyum = 2.5 mmol/litre kalsiyum (değişim katsayısı 0.25’tir).

7.1 mmol/litre kalsiyum = 4 mg/dl kalsiyum

8.1 mEq/litre kalsiyum = 2 mg/dl kalsiyum

9.Kalsiyum plazmada serbest veya bağlı (proteinlere, anyonlara) olabilir.

10.Plazmadaki kalsiyumun yaklaşık olarak yarısı serbesttir.

11.Fizyolojik olarak aktif olan serbest kısmıdır.

12.Hücre dışı serbest kalsiyum konsantrasyonu yaklaşık olarak 2.5 mEq/litre’dir (5 mg/dl).

13.Hücre içi serbest kalsiyum konsantrasyonu yaklaşık olarak 4 mEq/litre’dir (8 mg/dl).

Pratik bilgi:Pratikte toplam kalsiyum düzeyi ölçülür. Toplam kalsiyum düzeyi birçok faktörden etkilenir.

Pratik bilgi:Albümindeki her 1 g/dl azalma Ca düzeyini 0.8 mg/dl azaltır.

Pratik bilgi:Globülindeki her 1 g/dl artış Ca düzeyini 0.16 mg/dl azaltır.

Pratik bilgi:pH’daki her 0.1 artış serbest Ca düzeyini 0.12-0.16 mg/dl azaltır.Bu durum bikarbonat tedavisinde önemli olabilir.

14.70 kg bir erişkinde yaklaşık 1200 gram (1 kilodan fazla)kalsiyum bulunur. Kıyas yapmak için sodyumu da hatırlayalım. 70 kg bir erişkinde yaklaşık 4200 mg (96.600 mg yani 100 gramdan az) sodyum bulunur.

15.Kemikler kalsiyum deposudur, vücuttaki kalsiyum %99’undan fazlası kemiklerde bulunur.

16.Kalan kalsiyumun çoğu da hücre içindedir.

17.Vücut kalsiyumunun çok azı hücre dışında bulunur.

18.Hücre dışındaki kalsiyum, pratikte plazmadaki serbest kalsiyumu fizyolojik olarak aktif olan kalsiyumdur.

Kalsiyum metabolizması etkileyen faktörler

1.Diyetle kalsiyum alımı

2.Bağırsaktan kalsiyum emilimi

3.Kemikle ilgili durumlar

4.Böbrekten kalsiyum atılımı

5.Parathormon

6.D vitamini

7.Diğer faktörler

Pratik bilgi: Parathormon ve D vitamini bağırsak, kemik ve böbrek aracılığı ile kalsiyum metabolizmasını etkiler.

Pratik bilgi: Serbest kalsiyum düşerse parathormon salınımı artar, parathormon da kemikten kalsiyum rezorbsiyonunu arttırır ve böbrekten kalsiyum atılmasını azaltır.

Pratik bilgi: Parathormon D vitamininin aktif hale getirilmesinde de rol oynar.

Pratik bilgi: D vitamini bağırsaktan kalsiyum emilimini arttırır.

Pratik bilgi: D vitamini parathormon salgılanmasını azaltır.

Kalsiyum metabolizması

1.Günde ağızdan yaklaşık 900-1000 mg kalsiyum alınır

2.Bunun yaklaşık 350-400 mg’ı emilir

3.Ayrıca bağırsaklara 150-200 mg kalsiyum salgılanır

4.Net olarak bağırsaklardan kalsiyum girişi yaklaşık 200 mg’dır

5.Böbreklerden günde yaklaşık 9000 kalsiyum glomerüler filtrata geçer

6.Bunun yaklaşık 8800 mg’ı geri emilir ve idrarla günde yaklaşık 200 mg kalsiyum atılır.

Böbrek ve kalsiyum

1.Böbrekte nefron boyunca lümene kalsiyum salgılanmaz yani tubüler sekresyona uğramazlar.

2.Kalsiyumun büyük çoğunluğu proksimal tubül ve Henle kulbundan geri emilir.

3.Kalsiyum proksimal tubül ve Henle kulbunda sodyumla beraber hareket eder. Bunun pratik anlamı nefronun bu kısmını etkileyen diüretikler kalsiyumu da düşürür.

4.Kalsiyum distal kıvrımlı tubülde ise sodyuma zıt yönde hareket eder. Bunun pratik anlamı distal kıvrımlı tubülü etkileyen diüretikler kalsiyumu yükseltir.

Kalsiyum dengesi sinirler, kas iskelet sistemi ve kalp için hayati derecede önemlidir. Kemik hastalıkları, parathormon, D vitamini ve böbrekler kalsiyum dengesinin düzenlenmesinde rol oynarlar. Kemik, paratiroid, böbrek hastalıkları, bağırsaktan kalsiyum emilini ve D vitamini metabolizmasını etkileyen durumlar hipokalsemi veya hiperkalsemiye neden olabilir.

Bir sonraki konuya geçmek için tıklayın.

Temel Sıvı Elektrolit kitabının diğer konularına geçmek için tıklayın.

Öğrenciler ve konuya ilgi duyan yardımcı sağlık personeli için önerdiğim diğer kaynaklara ulaşmak için tıklayın.

Doktorlar için önerdiğim diğer kaynaklara ulaşmak için tıklayın.

Öğrencilere özel not: Hasta hekim ilişkisinde empati çok önemlidir. Empati hastanın ne yaşadığını hissederek başlar. Böbrek hastalıklarını hasta gözüyle öğrenmek için sizlere Hasta Böbrekler kitabımı öneririm. Kitaba ulaşmak için tıklayın.

Diğer kitaplarıma geçmek için tıklayın.

Web sayfamdaki diğer bölümlere ulaşmak için tıklayın.

NOT:

Bu sayfa öğrenciler, doktorlar ve konuya ilgi duyan sağlık personeli içindir.

Burada okuduklarınız genel bilgilerdir, her hastanın tedavisi farklıdır, HASTALIK YOKTUR HASTA VARDIR

Bilimsel amaçlarla kaynak göstererek alıntı yapılabilir

Daha ayrıntılı bilgi için: www.tekinakpolat.com