Asit baz metabolizması: Böbrek ve akciğerler

Asit baz metabolizması: Böbrek ve akciğerler

Asit baz metabolizması böbrek ve akciğer arasında bir dengedir. Bu nedenle önce böbrek ve akciğerin asit baz metabolizmasındaki görevlerine bakalım.

Böbreğin asit-baz dengesinde2 ana görevi vardır:

1.Glomerüler filtrata geçen bikarbonatın geri emilimi (günde 4500 mmol)

2.Asit yükü nötralize etmek için yeni bikarbonat sentezi (normal koşullarda günde 60 mmol)

Akciğerlerise günde 15.000 mmol CO₂‘yi vücuttan uzaklaştırırlar.

Böbreklerden biraz daha ayrıntılı bahsedelim. Önce 4500 mmol nereden çıktı ona bakalım.

4500=180 litre x 25 mmol/litre

180=yaklaşık günlük glomerüler filtrat hacmi

25=yaklaşık plazma bikarbonat düzeyi

Bikarbonat (HCO₃^–):Bir hidrojen bir karbon üç oksijenden oluşur. Molekül ağırlığı 61 (Hidrojen 1, karbon 12, oksijen 16)

Bikarbonat molekül ağırlığı küçük bir madde olduğu için glomerüler filtrata kolaylıkla ve tamamen geçer. Glomerüle filtrata geçen bikarbonatın tamamı nefronun kalan kısımlarında (tubüllerde, %85’i proksimaltubülde olmak üzere) geri emilir yani normal koşullarda idrarla bikarbonat kaybı olmaz.

Pratik bilgi:Böbrek bikarbonata sahip çıkar, glomerül filtrata geçen bikarbonatın tamamını geri emer.

Pratik bilgi:Şu ana kadar 5 madde öğrendik: sodyum, su, potasyum, bikarbonat ve hidrojen. Böbrek sodyum, su ve bikarbonatı tubülde geri emer, tubülde sodyum, su ve bikarbonat lümene salgılanmaz.

Böbreğin ikinci görevi ise oluşan asit yükü nötralize etmek için yeni bikarbonat sentezlemektir (normal koşullarda günde 60 mmol). Peki günlük 60 mmol (mEq) asit yükü nasıl oluşuyor.

Pratik bilgi: Değerliği 1 (+ veya – farketmez) olan bir maddenin mmol ve mEq cinsinden konsantrasyonları eşittir.

Pratik bilgi:Bikarbonatın değerliği -1’dir (HCO₃^–).

Günlük 60 mmol (mEq) asit yükünün 3 kaynağı vardır:

1.Diyetle alınan gıdalar: genel olarak hayvansal gıdalar asit da fazla asit yük oluştururlar. Bitkisel ürünler ise alkali yük oluştururlar.

2.Günlük metabolizma sonucu

3.Dışkı ile bikarbonat kaybı (böbrekten bikarbonat kaybı olmadığını bir kez daha hatırlatırım).

Akciğerlerin asit baz dengesini anlamadaki rolü basit gözükmekle birlikte solunumla kaybedilen günlük 15.000 mmol CO₂böbreğün yüküne kıyasla çok daha fazladır. Herhangi bir dengesizlik durumunda akciğerler böbreklerden daha hızlı devreye girerler.

Bu bölümü bitirmeden popüler olan alkali diyetten bahsetmek istiyorum.

Günlük rakamları hatırlayalım:

Akciğerler:15000 (böbreğin 250 katı)

Böbrekler:60

Diyetin asit yüke katkısı:20

Hayvansal beslenme yerine bitkisel ağırlıklı beslenme:20‘den çok daha az, vejetaryenlerde alkali yük bile oluşabilir.

Bu rakamları şu şekilde yorumlayabiliriz bitkisel ağırlıklı beslenen birisinin alkali diyet yapmasının yararı tartışmalıdır, sağlıklı beslenme için ilave alkali almasına gerek yoktur. Zaten alkali diyetin bitkisel ağrılıklı beslenmeden daha sağlıklı olduğuna dair bir kanıt da yoktur.

Özetle söylemek gerekirse asit baz dengesinin sağlanmasında böbrek ve akciğerler hayati öneme sahiptir. Biri bozulursa diğeri onun görevini yapmaya çalışır yani kompanze etmeye çalışır. Akciğerler böbreklerden daha erken devreye girer ama akciğerlerin devreye girmesi için bile bir zamana gerek vardır. Akciğerler etkili olana kadar geçen sürede tampon sistemler devreye girer.

Bir sonraki konuya geçmek için tıklayın.

Temel Sıvı Elektrolit kitabının diğer konularına geçmek için tıklayın.

Öğrenciler ve konuya ilgi duyan yardımcı sağlık personeli için önerdiğim diğer kaynaklara ulaşmak için tıklayın.

Doktorlar için önerdiğim diğer kaynaklara ulaşmak için tıklayın.

Öğrencilere özel not: Hasta hekim ilişkisinde empati çok önemlidir. Empati hastanın ne yaşadığını hissederek başlar. Böbrek hastalıklarını hasta gözüyle öğrenmek için sizlere Hasta Böbrekler kitabımı öneririm. Kitaba ulaşmak için tıklayın.

Diğer kitaplarıma geçmek için tıklayın.

Web sayfamdaki diğer bölümlere ulaşmak için tıklayın.

NOT:

Bu sayfa öğrenciler, doktorlar ve konuya ilgi duyan sağlık personeli içindir.

Burada okuduklarınız genel bilgilerdir, her hastanın tedavisi farklıdır, HASTALIK YOKTUR HASTA VARDIR

Bilimsel amaçlarla kaynak göstererek alıntı yapılabilir

Daha ayrıntılı bilgi için: www.tekinakpolat.com