Asit baz metabolizması: Sistematik yaklaşımın önemi

Asit baz metabolizması: Sistematik yaklaşımın önemi

Birçok kavramla tanıştık, respiratuvar asidoz ve alkalozu bitirdik. Asit baz metabolizması bozukluklarına sistematik bir şekilde yaklaşırsak tanı ve tedavi düşünüldüğünden çok daha kolaydır. Şimdi size 11 basamakta sistematik yaklaşım önerilerimi sunacağım.

1.İyi öykü alındı mı?

2.Arteriyel kan gazı bulguları kendi içinde tutarlı mı? (Internal consistency)

3.Asidoz mu? Alkaloz mu?

4.Metabolik mi? Solunumsal mı?

5.Adaptif değişiklikler beklendiği gibi mi? Basit mi? Karışık mı? Akut mu? Kronik mi? Kronik üzerine akut mu?

6.Anyon açığı nedir?

7.Hastadaki klinik durum(lar)da beklenen asit baz dengesi bozukluğu nedir?

8.Hastalığa yol açan nedeni bulabildik mi?

9.Hastanın hidrasyon durumu nasıl?

10.Başka elektrolit bozukluğu veya eşlik eden sorun var mı?

11.Böbrek ve/veya kalp sorunu var mı?

Bu 11 basamağın çoğu hakkında bilgi sahibi olduk.Arteriyel kan gazı bulguları kendi içinde tutarlı mı? sorusu ile ilk kez karşılaştık. Bu bölümde 2 ve 7. basamaklardan bahsedip metabolik asidoza geçeceğim.

Arteriyel kan gazı bulguları kendi içinde tutarlı mı?

Henderson eşitliği ve bir pratik bilgiyi hatırlayalım.

Henderson eşitliği

[H⁺]=24 X [pCO₂]

[HCO₃]

Birimler:[H⁺] (nEq/l), [pCO₂] (mmHg), [HCO₃] (mEq/l)

Pratik bilgi:Hidrojen iyon konsantrasyonu ile pH arasındaki ilişki

pH H⁺(nmol/l)

7.0 100

7.1 79

7.2 63

7.3 50

7.4 40

7.5 32

7.6 25

7.7 20

7.8 16

pH’da 0.1 artış H⁺konsantrasyonunu yaklaşık olarak % 80 azaltır.

Pratik bilgi: H⁺≈ (7.8 – pH) X 100

Arteriyel kan gazı bulgularının kendi içinde tutarlı olması için ölçülen ve hesaplanan bulguların tutarlı olması gerekir.

Örnek: 46 yaşında erkek hasta, arteriyel kan gazı bulguları aşağıdadır.

pH 7.51, PCO₂: 28 mm Hg, HCO₃: 24 mEq/l, PO₂: 82 mm Hg

Tutarlılık için gerekenlerin altını çizelim.

pH 7.51, PCO₂: 28 mm Hg, HCO₃: 24 mEq/l,PO₂: 82 mm Hg

Önce Henderson eşitliği

[H⁺]=24 X [pCO₂]

[HCO₃]

[H⁺]=24 X [28/24]= 28

Sonra hidrojen ve pH arasındaki ilişkiyi gösteren formül

Pratik bilgi: H⁺≈ (7.8 – 7.51) X 100 = yaklaşık olarak 29

Her 2 formülle de hesaplananlar benzer, 28 ve 29 yani tutarlı yani arteriyel kan gazı sonuçlarına güvenebiliriz.

7.Hastadaki klinik durum(lar)da beklenen asit baz dengesi bozukluğu nedir?

Sıvı elektrolit (hidrojen de bir elektrolittir) metabolizması bozukluklarını değerlendirirken teorik bilgimiz iyi olmalıdır. Bu nedenle metabolik asidoza geçmeden önce hangi klinik durumda hangi asit baz metabolizması bozukluğu izlenir bilmekte yarar vardır.

Klinik durum Beklenen asit baz dengesizliği

Böbrek yetmezliği Metabolik asidoz

Kronik obstrüktif akciğer hastalığı Solunumsal asidoz

İshal Metabolik asidoz

Nazogastrik aspirasyon Metabolik alkaloz

Biliyer drenaj Metabolik asidoz

Salisilat intoksikasyonu Metabolik asidoz, Solunumsal alkaloz

Diüretikler Metabolik asidoz, Metabolik alkaloz

Methanol (sahte içki) Metabolik asidoz

Etilen glikol, alkol intoksikasyonu Metabolik asidoz

Hipopotasemi Metabolik alkaloz

Karaciğer yetmezliği Metabolik asidoz, Solunumsal alkaloz

Diyabetik ketoasidoz Metabolik asidoz

Sepsis Metabolik asidoz, Solunumsal alkaloz

Açlık Metabolik asidoz

Kardiyojenik şok Metabolik asidoz, Solunumsal asidoz

Primer hiperaldosteronizm Metabolik alkaloz

Kafa içi olayları Solunumsal alkaloz, Solunumsal asidoz

Ateş Solunumsal alkaloz

Anksiyete Solunumsal alkaloz

Kusma Metabolik alkaloz

Pratik bilgi:Bazı klinik durumlarda birden fazla asit baz metabolizması bozukluğu görülebilir.

Pratik bilgi:İshalde metabolik asidoz beklenir ama hipopotasemi olursa metabolik alkaloz da gelişebilir.

Pratik bilgi:Bazen klinik durumlarda beklenen asit baz dengesizliği izlenmeyebilir yani hastalık yoktur hasta vardır.

Özet olarak iyi bir öykü, sistematik yaklaşım ve iyi bir teorik bilgi ile karışık asit baz metabolizması bozukluklarının tanısı bile kolaydır.

Bir sonraki konuya geçmek için tıklayın.

Temel Sıvı Elektrolit kitabının diğer konularına geçmek için tıklayın.

Öğrenciler ve konuya ilgi duyan yardımcı sağlık personeli için önerdiğim diğer kaynaklara ulaşmak için tıklayın.

Doktorlar için önerdiğim diğer kaynaklara ulaşmak için tıklayın.

Öğrencilere özel not: Hasta hekim ilişkisinde empati çok önemlidir. Empati hastanın ne yaşadığını hissederek başlar. Böbrek hastalıklarını hasta gözüyle öğrenmek için sizlere Hasta Böbrekler kitabımı öneririm. Kitaba ulaşmak için tıklayın.

Diğer kitaplarıma geçmek için tıklayın.

Web sayfamdaki diğer bölümlere ulaşmak için tıklayın.

NOT:

Bu sayfa öğrenciler, doktorlar ve konuya ilgi duyan sağlık personeli içindir.

Burada okuduklarınız genel bilgilerdir, her hastanın tedavisi farklıdır, HASTALIK YOKTUR HASTA VARDIR

Bilimsel amaçlarla kaynak göstererek alıntı yapılabilir

Daha ayrıntılı bilgi için: www.tekinakpolat.com