BÖBREK YETMEZLİĞİ: TEMEL BİLGİLER

Böbrek yetmezliği, böbreğin başta süzme olmak üzere tüm görevlerinde geçici veya kalıcı aksama olmasıdır. Böbreğin süzme görevi azalınca üre, kreatinin gibi atık maddeler vücutta birikmeye başlar. Böbreğin süzme görevi azalmadan böbrek hastalığı olabilir, böbrek yetmezliği demek için süzme azalmalıdır.

Üre, kreatinin gibi çöplerin vücutta birikmeye başlaması ile yeni belirti ve bulgular ortaya çıkar; kalp, akciğer, sinir sistemi, kemikler, bağırsaklar, deri gibi birçok organ etkilenir ama yakın ve sağlıklı bir hasta-hekim-hemşire işbirliği ve doğru tedavi ile bu etkilenmelerin çoğu önlenebilir veya hastaya önemli bir sorun çıkarmaz.

Günümüzde böbrek yetmezliği sıklığı artmıştır. Çevrenizde böbrek yetmezliği olan bir yakınınız mutlaka vardır. Ülkemizde her 7 kişiden birisinde böbrek hastalığı vardır. Böbrek yetmezliği sıklığının birçok nedeni vardır. Başlıca nedenleri yaşam süresinin uzaması, şeker hastalığı ve yüksek tansiyon sıklığının artmasıdır. Böbrek yetmezliği diyaliz demek değildir, doğru tedavi ve düzgün takip ile böbrek yetmezliği tanısı alan hastaların önemli bir kısmı yaşamlarının sonuna kadar diyaliz hastası olmaktan kurtulabilirler. Soru cevaplarla böbrek yetmezliği hakkında bilgi sahibi olalım.

Böbrek hastalığı ile böbrek yetmezliği aynı mıdır?

Hayır, ikisinin arasında fark vardır. Örneğin böbrek taşı, böbrek iltihabı böbrek hastalığıdır. Her böbrek taşı veya böbrek iltihabı olan hastada böbrek yetmezliği olmaz. Böbrek yetmezliği, böbrek hastalığının ilerlemesi ile ortaya çıkabilir, bazı böbrek hastalıklarında böbrek yetmezliği nadiren gelişir.

Böbrek yetmezliği olması için bir böbrek hastalığı mı olması gerekir? Doktorum böbrek yetmezliğim olduğunu söyledi ama hangi böbrek hastalığına bağlı olduğu konusunda bilgi vermedi.

Böbrek hastalığı olmadan böbrek yetmezliği ortaya çıkmaz ancak yetmezliğe yol açan böbrek hastalığının hangisi olduğu her zaman anlaşılamayabilir.

Doktorum böbrek yetmezliği olduğunu nasıl anladı?

Doktorunuz size birçok laboratuvar incelemesi yaptırmıştır. Bunların bir kısmında anormallikler vardır. Bu anormalliklerin bir kısmı böbrek hastalığını gösterir. Örneğin idrar incelemesinde protein saptanması veya kan hücrelerinin izlenmesi böbrek hastalığını düşündürür. Böbrek yetmezliğini gösteren test ise kan incelemesinde üre veya kreatinin düzeyinin artmış olmasıdır. Günümüzde hastaların çoğunun böbrek yetmezliği olduğundan haberi yoktur ve rutin kan tetkikleri sırasında saptanmaktadır.

Üre ve kreatinin nedir?

Yaşam için vücudumuzda çok sayıda biyokimyasal olay olur. Örneğin proteinler birçok olaya katılır ve sonunda parçalanır. Parçalanan proteinler üre haline gelir ve vücuttan atılır. Kreatinin ise kas hücrelerinde oluşur ve vücuttan atılır.

Böbrek yetmezliğinde üre ve kreatinin neden yükselir?

Üre ve kreatinin böbrekten süzülerek atılır. Böbrek yetmezliğinde böbreğin süzme görevi azaldığı için üre ve kreatinin birikmeye başlar. Kanda üre veya kreatinin ölçülerek böbrek yetmezliği olup olmadığı ve varsa böbrek yetmezliğinin derecesi saptanır.

İki böbreğim de mi hasta?

Eğer böbrek yetmezliğiniz varsa iki böbreğinizde de problem var demektir. Tek böbreğiniz sağlam olsa sağlam böbrek hasta böbreğin yaptığı işlerin üstesinden gelebilir. Toplumda 1000 kişiden birisinde tek böbrek vardır ve bu kişiler tek böbrekli olduklarının farkına bile varmazlar. Tek böbrekli olmak sorun olsa kimse yakınına böbreğini bağışlayamazdı.

Böbrek yetmezliğim geçici mi kalıcı mı?

Bu sorunun yanıtını öncelikle doktorunuz bilir. Geçici böbrek yetmezliği olan hastalar genellikle hastaneye yatırılır ve böbrek yetmezliği ile ilgili sorunlar ortadan kalkınca veya azalınca taburcu edilir. Böbrek yetmezliği olan her hastada böbrek yetmezliği geçici mi kalıcı mı araştırılmalıdır. Geçici böbrek yetmezliği için kullanılan tıbbi terim akut böbrek yetmezliği veya akut böbrek hasarıdır. Benzer şekilde kalıcı böbrek yetmezliği için de kronik böbrek yetmezliği veya kronik böbrek hasarı kullanılır.

Böbrek yetmezliği geçici mi kalıcı mı nasıl anlaşılır?

Hastanın böbrek hastalığının uzun süreli olması doktora çok yardımcı olur. Örneğin yıllardır böbrek iltihabı nedeni ile takip edilen bir hastada böbrek yetmezliği yavaş yavaş gelişir. Geçici böbrek yetmezliği olan bir hastada genellikle başka bir sorun vardır ve süre kısadır.

 Geçici böbrek yetmezliğinde nasıl bir sorun olabilir?

Hasta yakın zamanda ameliyat olmuş, bir ilaç kullanmış olabilir. Yaşlı hasta ise şiddetli ishal veya kusması olabilir. Hastada böbrek hastalığına yol açan yeni, başka bir hastalık vardır. Bu örnekler çoğaltılabilir.

Aynı anda hem kalıcı hem geçici böbrek yetmezliği olabilir mi?

Evet. Örneğin şeker hastalığına bağlı böbrek yetmezliği nedeni ile takip edilen bir hasta ishal olup susuz kalırsa veya yanlış bir ilaç kullanırsa kalıcı böbrek yetmezliği ve geçici böbrek yetmezliği aynı anda olur. Doğru tedavi ile geçici böbrek yetmezliği düzelebilir ancak kalıcı böbrek yetmezliği olan hastalarda her geçici böbrek yetmezliği atağı kalıcı böbrek yetmezliğinin biraz daha ileri gitmesine, hızlanmasına neden olabilir. Bu nedenle kalıcı böbrek yetmezliği olan hastalarda korunma önemlidir.

 Böbrek yetmezliğinin belirtileri nedir?

Böbreğin süzme görevinde azalmanın sonucu vücutta üre, kreatinin gibi maddeler birikmeye başlar. Bu maddelerin birikmeye başlaması değişik sorunlara yol açar. Böbreğin süzme dışındaki diğer görevlerinde de aksamalar olur.

 Üre, kreatinin gibi atık maddelerin vücutta birikmesi ne tür sorunlara yol açar?

Böbrek yetmezliğinde etkilenmeyen, sorunu olmayan bir sistem veya organ yoktur. Çöplerin birikmesine bağlı sorunlar genellikle böbrek yetmezliğinin ileri dönemlerinde ortaya çıkar. Bu sorunların başlıcaları bulantı, kusma, kilo kaybı, halsizlik, akciğer veya kalp zarında sıvı toplanması, büyüme geriliği, cinsel sorunlar, kaşıntı, ciltte döküntüler, kemik-eklem sorunları, sinir sistemi ve kaslarda anormallikler, bacaklarda şişme, beslenme bozukluğu ve kilo kaybıdır.

Bu belirtiler herkeste görülür mü?

Hayır. Bu belirtiler genellikle hastalık ilerleyince izlenir.

Bu belirtilerin hepsi aynı anda mı görülür?

Hayır, belirtiler hastadan hastaya farklılık gösterir. Bazı hastada tek belirti, bazısında ise çok sayıda belirti olabilir.

Böbrek yetmezliğinin erken dönemde belirtileri nelerdir?

İlk bulgular gece idrara kalkma ve halsizlik olabilir.

Gece idrara kalkma ve halsizlik çok yaygın belirtiler, çevremde birçok tanıdığımda var.

Böbrek yetmezliği bazı hastalarda çok sinsi seyreder, çok az belirti verir. Bu nedenle halsizliği veya gece idrara kalkması olan tanıdıklarınız böbrek yetmezliği açısından incelenmelidir.

Erken böbrek yetmezliği nasıl anlaşılır?

Kanda üre veya kreatinin ölçümü yapılarak. Üre ve kreatinin hakkında web sayfamdan (www.tekinakpolat.com) daha fazla bilgi edinebilirsiniz.

Diğer konulara ulaşmak için tıklayın.

Son 2 yılda 4 kitap yayınladım.

1.İyi ki Yaş Alıyorum: Sağlıklı yaşamak, kilo vermek, kilo almamak, tansiyon ve böbrek hastası olmamak istiyorsanız. Daha ayrıntılı bilgi almak ve neden yazdığımı öğrenmek için tıklayın.

2.İyi ki Tansiyonum Çıktı: Tansiyon hastası oldu iseniz. Daha ayrıntılı bilgi almak ve neden yazdığımı öğrenmek için tıklayın.

3.Hasta Böbrekler: Böbrek hastalıklarını öğrenmek istiyorsanız. Daha ayrıntılı bilgi almak ve neden yazdığımı öğrenmek için tıklayın.

4.Ürem Kreatininim Yüksek Diyalizi Nasıl Önlerim: Üre ve kreatinin değeriniz yüksekse yani böbrekleriniz az çalışıyorsa. Daha ayrıntılı bilgi almak ve neden yazdığımı öğrenmek için tıklayın.

NOT: Burada okuduklarınız genel bilgilerdir, doktorunuza danışmadan tedavide değişiklik yapılması sakıncalı olabilir.

Her türlü yayın hakkı saklıdır©

Bilimsel amaçlarla kaynak göstererek alıntı yapılabilir

Daha ayrıntılı bilgi için: www.tekinakpolat.com