Tekin Akpolat Nefroloji & Tansiyon & Dahiliye & Sağlıklı Yaşam
Böbrek hastalıkları hakkında daha fazla bilgi edinmek isterseniz HASTA BÖBREKLER isimli kitabımı (ücretsiz ekitap) öneririm. Ulaşmak için tıklayın.Diyaliz, böbreği yetersiz çalışan veya hiç çalışmayan
hastalarda, vücutta birikmiş olan sıvı ve atık ürünlerin (çöplerin) bir membran (zar) aracılığı ile vücuttan uzaklaştırılması işlemidir. Ayrıca, diyaliz işlemi esnasında vücutta dengesi bozulmuş olan bazı maddelerin de dengesi yeniden düzenlenir. Diyaliz teknolojisinde sağlanan gelişmeler, hastalarda önce yaşam süresini uzatmış, daha sonra yaşam kalitesinin artmasını sağlamıştır. Bu nedenle günümüzde diyaliz hastaları çok daha şanslıdır. 2 çeşit diyaliz vardır:
1.Hemodiyaliz
2.Periton diyalizi
HEMODİYALİZ
En yaygın uygulanan böbrek destek tedavi şeklidir. Ülkemizde hemodiyaliz tedavisi uygulanan yaklaşık 70.000 hasta vardır. Teknolojik gelişmeler sayesinde hemodiyaliz hastalarında eskiden görülen sorunlar büyük ölçüde önlenmiştir. Hemodiyaliz işlemi için bir ön hazırlık gerekir. Hemodiyaliz işlemi için hastanın uygun bir damar yolunun olması gerekir. Sürekli kullanılacak bu damar yolunun hemodiyalize hazır olması için zaman gerekir. Soru cevaplarla hemodiyaliz hakkında bilgi sahibi olalım.
Hemodiyaliz işleminin gerçekleşmesi için ne gerekir?
Hemodiyaliz işleminin gerçekleşmesi için yeterli kan akımı, bir membran (zar) ve hemodiyaliz makinesine gereksinim vardır. Yeterli kan akımının sağlanması için hastanın atar ve toplardamarı arasında bir pencere açılmalı veya hastanın büyük bir toplardamarına geçici kateter konmalıdır.
Hemodiyaliz tedavisi nasıl uygulanır?
Hemodiyaliz tedavisi hastanın böbrek yetmezliğinin şiddetine, yaptığı idrar miktarına bağlı olmak üzere haftada 3 kez (bazen haftada 2, nadiren haftada 1) 4-6 saat süre ile uygulanır. Yetersiz hemodiyaliz tedavisi hastada sorunlara ve ölümlere yol açabilir. Bu nedenle 4 saatlik tedavisi süresine uyum çok önemlidir. Hemodiyaliz tedavisi genellikle hastanede veya bir hemodiyaliz ünitesinde uygulanır. Ancak uygun makine ve ekipmanla evde de uygulanabilir. Evde hastanın kendi kendine hemodiyaliz yapması ülkemizde de giderek yaygınlaşan bir tedavi şeklidir. Evde yapılan diyaliz tedavisi daha sık ve daha uzun süreli olabilir.
Hemodiyaliz işlemi için yeterli kan akımı neden önemlidir?
Yeterli kan akımı olmazsa hemodiyaliz işlemi yetersiz olur, hastanın ihtiyaçlarını karşılayamaz.
Yeterli kan akımı nasıl sağlanır?
Yeterli kan akımının sağlanması için hastanın atar ve toplardamarı arasında bir pencere açılmalı veya hastanın büyük bir toplardamarına geçici veya kalıcı kateter konmalıdır.
PERİTON DİYALİZİ
Periton diyalizi uygun hastalarda iyi bir alternatiftir. Özellikle yeni diyalize başlayan hastalarda periton diyalizi tercih edilirse idrarın azalması daha yavaş olur. Aktif çalışma hayatı olanlar işlerini aksatmadan periton diyalizi yapabilirler. İyi takip ve bakımla 15-20 yılı aşkın süredir periton diyalizi uygulayan hastalar vardır. Soru cevaplarla periton diyalizi hakkında bilgi sahibi olalım.
Periton diyalizi hakkında daha ayrıntılı bilgi istiyorum.
Diyaliz işlemi için de bir membran (zar) gerekir. İnsan vücudunda diyaliz işlemine uygun bir membran vardır. Bu membran karın içi organları çevreleyen karın zarıdır, karın zarı için kullanılan tıbbi terim ise periton’dur. Periton, diyaliz işlemi için doğal bir ortamdır. Bu membranın da 2 yüzü vardır. Bir yüzünde hastanın kanı, öteki yüzünde hasta için özel olarak hazırlanmış solüsyon bulunur. Bu zarın yüzey alanı yaklaşık olarak 2 m2’dir.
Periton diyalizinin yaygınlaşması hastalar için yeni bir tedavi seçeneğidir; 20 yıl önce hemodiyaliz merkezi ve makinesi bile bulmakta zorlanan hastalar günümüzde istedikleri diyaliz şeklini seçebilmektedir.
Periton diyalizi için ne gerekir?
Periton diyalizi için 3 unsura gereksinim vardır:
1.Karına yerleştirilmiş kateter
2.Uygun diyaliz sıvısı
3.Kateter ve diyaliz sıvısı arasındaki bağlantı sistemi
Periton diyalizi nasıl uygulanır?
Periton diyalizi işleminin uygulanabilmesi için hastanın karnına önce bir kateter yerleştirilir. Kateter ve diyaliz sıvısı arasındaki bağlantı sayesinde sıvı değişimi yapılır. Periton diyalizi iki şekilde yapılır:
1.Sürekli ayaktan periton diyalizi: Hasta bir makineye ihtiyaç duymaksızın kendisi yapar.
2.Otomatik periton diyalizi: Hasta diyaliz işlemini yapabilmek için bir makineye ihtiyaç duyar, bu makine hemodiyaliz için kullanılan makineden farklıdır. Bu makine diyaliz işleminin tamamını yapabilir veya bir kısmını yapar. Bir kısmı makine tarafından yapılan periton diyalizinde hastanın kendisi de periton diyalizi yapar. Bu makineler hastalara ücretsiz olarak verilmektedir.
Sürekli ayaktan periton diyalizi nedir?
Hastalar karın içindeki kateter aracılığı ile günde 4 kez sıvı değişimi (sabah, öğlen, akşam, yatarken) yaparlar. Sıvı değişimi için hastanın hastaneye gelmesine veya hastanede yatmasına gerek yoktur. Kısa bir eğitimle hastalar sıvı değişimini kendileri yapabilir. Bu sıvı değişimi her gün, günde 4 kez (nadiren bu sayı arttırılır veya azaltılır) uygulanır.
Özet olarak, böbrek yetmezliği zor ama birçok tedavi seçeneğinin bulunduğu bir hastalıktır. Uygun diyet ve düzenli ilaç kullanımı ile diyaliz tedavisi önlenebilir veya geciktirilebilir. Özellikle kan basıncının kontrol altında tutulması çok önemlidir. Kontrollerinizi aksatmayınız. Böbrek yetmezliği tedavisi olan ama pahalı olan bir hastalıktır. Hastalığınız Evre 4-5’e ilerleyince arteriyovenöz fistül, diyaliz gibi tedaviler gündeme gelecektir. Doktorunuz size bunları önerdiği zaman gecikmeyiniz. Günümüzde hastalar 10-20 yıl öncesine göre kıyaslanamayacak kadar şanslıdır.
Diyalize yeni başlamış hastaların bir kısmında geçici böbrek yetmezliği veya kronik böbrek hastalığı zemininde geçici böbrek yetmezliği olabilir. Düzenli diyaliz tedavisine başladıktan sonra diyalizden çıkardığım çok hastam oldu bu nedenle özellikle idrar çıkaran hastaların yakından takibi, gerekirse ikinci görüş alınması çok önemlidir.
Prof. Dr. Tekin AKPOLAT
NOT: Burada okuduklarınız genel bilgilerdir, doktorunuza danışmadan tedavide değişiklik yapılması sakıncalı olabilir.
Her türlü yayın hakkı saklıdır©
Bilimsel amaçlarla kaynak göstererek alıntı yapılabilir
Daha ayrıntılı bilgi için: www.tekinakpolat.com