Hipopotasemi nedenleri

Hipopotasemi nedenleri

Hipopotasemi nedenini araştırırken önce hastanın sıvı ve sodyum dengesi değerlendirilmelidir çünkü sıvı ve sodyum dengesindeki bir bozukluk bize neden hakkında bilgi verebilir. Örneğin kusmaya bağlı hipovolemik bir hastada hem alım yetersizliği hem de kaybın artmasına bağlı hipopotasemi görülebilir. Teorik bilginin önemi burada bir kez daha karşımıza çıkmaktadır. Kusmanın hipopotasemiye neden olabileceğini bilmemiz gerekiyor. Hipopotaseminin kendisi de nefrojenik diyabetese neden olarak tabloyu karıştırabilir. Bu nedenle sistematik yaklaşım çok önemlidir. Tüm sıvı elektrolit metabolizması bozukluklarını değerlendirirken öncelikle su ve sodyum dengesinden emin olmalıyız çünkü su ve sodyum dengesi bozuksa sistem çalışmıyor demektir, çalışmayan sistem de yeni sorunlara kısır döngülere neden olabilir. Biz hipopotasemi nedenlerine yeniden dönelim.

Hipopotasemiler pratik olarak üçe ayrılır:

1.Alımın azalması

2.Kaybın artması

3.Hücre içi hücre dışı potasyum dağılımının bozulması

Ama günlük pratikte birden fazla mekanizma bir arada olabilir. Daha önemlisi ise birlikte başka sıvı elektrolit metabolizması bozukluğunun da olabilmesidir, özellikle eğer varsa eşlik eden asit baz metabolizması bozuklukları kısır döngülere neden olabilir. Hem teorik bilgi hem de hastanın klinik öyküsü karışık gibi gözüken birçok sorunu anlamamıza, çözmemize ve tedaviyi düzenlememize çok yardımcı olur.

1.Alımın azalması:Hasta ağızdan bir şey yemiyor, içmiyor demektir veya çok az yiyip, içiyordur. Hastanın yemek yemesine engel olan nedeni anlamak genellikle çok kolaydır. İştahsızlık, kusma, ameliyat sonrası gibi nedenler potasyum alımının azalmasına neden olabilir. Potasyum alımı azaldığı zaman böbrekler potasyumu korumaya çalışırlar ama böbreğin maksimum etkinlikle çalışabilmesi için 7-10 gün gerekebilir. Bu süre içinde böbrekten potasyum kaybı 150-200 mEq’a kadar çıkabilir.

2.Kaybın artması:Böbrek ve böbrek dışı olmak üzere iki gruba ayırarak inceleyebiliriz. Önce böbrek dışı kayıp.

A.Böbrek dışı kayıp:Ter veya gastrointestinal sistemden olabilir. Ter ile potasyum kaybının hipopotasemiye yol açması için saatlerce aşırı miktarda terleme olması gerekir. Gastrointestinal sistemden potasyum kaybı aslında ishal dışında ciddi potasyum kaybına neden olmaz çünkü kolon dışındaki gastrointestinal sıvılarda (örneğin gastrik, duodenal, safra kesesi, pankreas…) potasyum konsantrasyonu yaklaşık 5-15 mEq/litredir. Kolon sıvısında ise potasyum konsantrasyonu yaklaşık olarak 90 mEq/litredir. Dışkı dışındaki sıvıların kaybının hipopotasemiye yol açmasının nedenleri çoğu kez eşlik eden diğer sorunlardır, örneğin ağızdan alamamak, eşlik eden asit baz metabolizması bozuklukları.

B.Böbrekten potasyum kaybı: Böbrekten potasyum kaybının nedenlerini anlamak için kortikal toplayıcı kanallardaki esas (principle) hücrelerin nasıl çalıştığı hatırlayalım.

Esas (principle) hücrelerin potasyum salgılamasını etkileyen faktörler

Lümen içi faktörler

Potasyum konsantrasyonu:Lümende potasyum azsa potasyum salgılanır

Sodyum konsantrasyonu:Lümende sodyum fazla ise potasyum salgılanır

Anyonun geri emilme özelliği:Beta hidroksibütirat, bikarbonat gibi geri emilmesi daha az anyonların varlığında potasyum salgılanır

Akım hızı:Artarsa potasyum salgılanır

Esas hücresi içi faktörler

Plazma potasyum konsantrasyonu:Artarsa potasyum salgılanır

Membranın sodyum ve potasyuma geçirgenliği

Aldosteron:Artarsa potasyum salgılanır.

Potasyumun esas hücreden lümene salgılanması plazma potasyum düzeyinin düşmesi demektir.

Şimdi bu durumlara klinik örnekler verelim.

Esas (principle) hücrelerin potasyum salgılamasını etkileyen faktörler

Lümen içi faktörler

Potasyum konsantrasyonu

Sodyum konsantrasyonu:Proksimal tübül, Henle kulbu ve distal kıvrımlı tübülleri etkileyen diüretiklerin kullanımında kortikal toplayıcı kanallara daha çok sodyum gelir.

Anyonun geri emilme özelliği:Metabolik alkaloz (bikarbonat), şeker hastalığı (ketonlar), bazı ilaçlar

Akım hızı:Çok su içmek

Esas hücresi içi faktörler

Plazma potasyum konsantrasyonu

Membranın sodyum ve potasyuma geçirgenliği

Aldosteron:Aldosteron veya benzeri etki gösteren maddelerin artması

Pratik olarak aldosteron antagonisti dışı diüretikler, çok su içmek, aldosteron ve benzeri etki gösteren maddelerin artması, metabolik alkaloz ve hiperglisemi böbrekten potasyum kaybını arttırarak hipopotasemiye neden olabilir.

3.Hücre içi hücre dışı potasyum dağılımının bozulması:Şimdi de potasyumun hücre içine girmesini kolaylaştıran/arttıran faktörleri hatırlayalım

Potasyumun hücre içine girmesini arttıran faktörler

İnsülin

Alkaloz

Beta2 adrenerjik agonist

Alfa adrenerjik antagonist

Aldosteron

Plazma potasyumunu düşürürler

Klinik örneklerini de verelim.

Potasyumun hücre içine girmesini arttıran faktörler

İnsülin:Hiperglisemi, insülinoma

Alkaloz:Metabolik veya solunumsal

Beta2 adrenerjik agonist:Feokromositoma, sempatomimetik ilaçlar

Alfa adrenerjik antagonist

Aldosteron:Hiperaldosteronizm

Diğer nedenler

Pratik olarak insülin fazlalığı (hiperglisemi veya insülinoma), metabolik alkaloz ve hiperaldosteronizmde potasyumun hücre içine girmesi sonucu dağılımsal hipopotasemi oluşur.

Bir de yalancı hipopotasemi vardır. Çok nadirdir. Görüldüğü tek durum lökosit sayısının 100.000’i aştığı lösemik hastalardır.

Özet olarak alımın azalması, kaybın artması ve hücre içi hücre dışı potasyum dağılımının bozulması nedeni ile hipopotasemi oluşabilir.

Bir sonraki konuya geçmek için tıklayın.

Temel Sıvı Elektrolit kitabının diğer konularına geçmek için tıklayın.

Öğrenciler ve konuya ilgi duyan yardımcı sağlık personeli için önerdiğim diğer kaynaklara ulaşmak için tıklayın.

Doktorlar için önerdiğim diğer kaynaklara ulaşmak için tıklayın.

Öğrencilere özel not: Hasta hekim ilişkisinde empati çok önemlidir. Empati hastanın ne yaşadığını hissederek başlar. Böbrek hastalıklarını hasta gözüyle öğrenmek için sizlere Hasta Böbrekler kitabımı öneririm. Kitaba ulaşmak için tıklayın.

Diğer kitaplarıma geçmek için tıklayın.

Web sayfamdaki diğer bölümlere ulaşmak için tıklayın.

NOT:

Bu sayfa öğrenciler, doktorlar ve konuya ilgi duyan sağlık personeli içindir.

Burada okuduklarınız genel bilgilerdir, her hastanın tedavisi farklıdır, HASTALIK YOKTUR HASTA VARDIR

Bilimsel amaçlarla kaynak göstererek alıntı yapılabilir

Daha ayrıntılı bilgi için: www.tekinakpolat.com