Potasyum

Potasyum

Sodyum gibi vücutta çok bulunan bir katyondur. Çoğunluğu hücre içinde bulunur. Hücre içi sıvının temel katyonudur(Hücre dışı sıvının temel katyonu sodyumdur).

Pratik bilgi:Potasyum (K⁺) molekül ağırlığı 39 daltondur.

Vücutta bulunan toplam potasyum miktarı kilo başına 50 mEq’dır (70 kilo bir insanda yaklaşık 3500 mEq, 1 mEq K = 39 mg).

Pratik bilgi:Her mEq potasyum 39 mg ise vücutta toplam 136.500 (3500×39) mg potasyum bulunur.

136.500 = 136.5 gram, yaklaşık 140 gram

Vücut potasyumunun yaklaşık %1-2’si (60-80 mEq) hücre dışında bulunur, kalanı hücre içindedir.

Normal kan potasyum düzeyi 3.5-5 mEq/litredir.

Normal hücre içi potasyum düzeyi 100-150 mEq/litredir.

Vücut potasyum dengesi de sodyum ve sıvı dengesi gibi aldığımız potasyum ve kaybettiğimiz potasyum miktarına bağlıdır. Normal koşullarda tek potasyum alma yöntemi ağızdan diyetle alınan potasyumdur. Potasyumun normal koşullarda dışkı ile günlük kaybı toplam yaklaşık 10 mEq’dır yani çok azdır ve kalan kısmı böbrekler aracılığı ile atılır. Ter ile sodyum kaybı ise çok çok azdır. Pratik olarak ağızdan alınan potasyumun çoğunluğu böbreklerden atılır. Ağızdan günlük potasyum alımı ortalama 50-100 mEq’dır. Genel olarak sebze meyveler potasyumdan zengin besinlerdir bu nedenle çok sebze meyve yiyenlerde günlük potasyum alımı 150 mEq’a kadar çıkabilir ama böbrekler sağlam olduğu sürece bu durum sorun çıkarmaz.

Pratik bilgi: Potasyumdan zengin gıdalar

Ispanak, semizotu, pazı, asma yaprağı, karalahana, patates, havuç, sarımsak gibi sebzeler

Muz, kavun, kayısı, kivi, boğürtlen gibi meyveler

Kuru kaysı, kuru incir, kuru erik gibi kuru meyveler

Barbunya, ayçiçeği çekirdeği, fındık, ceviz, kestane, mercimek, nohut gibi kurubaklagiller ve kuruyemişler

Mantar, çikolata, kakao, pekmez, bulgur, tereyağı gibi diğer gıdalar

Kahve, çay, meyve suyu, soda gibi içecekler

Ağızdan beslenemeyen bir insanda bir süre sonra potasyum eksikliği olabilir. Bunun pratik olarak 2 nedeni vardır:

1.Böbrekten potasyum atılımını azaltan sistemlerin devreye girmesi zaman alabilir

2.Böbreğin pratik olarak potasyum kaybını sıfırlaması çok zordur, az da olsa bir miktar böbrekle atılmaya devam eder

Potasyum meselesini özetlemek gerekirse böbrekler vücut potasyum dengesini düzenleyen mükemmel makinelerdir. Potasyum dengemizi etkileyen başka organlar, sistemler de vardır ama son sözü böbrekler söyler.

Pratik bilgi:Sodyum metabolizmasında günlük pratikte önemli olmayan yalancı veya dağılımsal sodyum anormallikleri potasyum metabolizmasında önemli olabilir.

Pratik bilgi:Bir nefron temel olarak iki kısımdan oluşur: Sıvının kandan filtre olduğu bir glomerül ve filtre edilmiş sıvının sonunda idrara dönüştüğü uzun, yer yer kıvrımlı bir tübül.

Pratik bilgi:Küçük molekül yapıları nedeni hem sodyum hem de su glomerülden filtre olur yani süzülür. İkisi de tübül boyunca geri emilir ama hangi kısımda hangisinin/hangilerinin nasıl geri emileceği farklılık gösterir. Hem sodyum hem de su tübül lümenine salınmaz.

Pratik bilgi:Küçük molekül yapısı nedeni potasyum glomerülden filtre olur yani süzülür. Potasyum tübül boyunca geri emilir ama su ve sodyumdan farklı olarak potasyum tübül lümenine salgılanır.

Pratik bilgi:Potasyumun tübüler salgılanması distal nefrondan özellikle de kortikal toplayıcı kanallardaki esas (principle) hücreler tarafından yürütülür. Bu olayı düzenleyen ana faktörler aldosteron ve plazma potasyum düzeyinin kendisidir.

Pratik bilgi:Potasyum meselesini iyi anlamak için hem potasyumun hücre içine girip çıkmasını etkileyen faktörler hem de kortikal toplayıcı kanallardaki esas (principle) hücrelerin nasıl çalıştığı iyi bilinmelidir.

Potasyumun hücre içine girmesini arttıran faktörler

İnsülin

Alkaloz

Beta2 adrenerjik agonist

Alfa adrenerjik antagonist

Aldosteron

Diğer nedenler

Plazma potasyumunu düşürürler

Potasyumun hücre içine girmesini azaltan faktörler

Asidoz

Hiperozmolalite

Hiperglisemi

Alfa adrenerjik agonist

Beta2 adrenerjik antagonist

Egzersiz

Diğer nedenler

Plazma potasyumunu arttırırlar

Esas (principle) hücrelerin potasyum salgılamasını etkileyen faktörler

Lümen içi faktörler

Potasyum konsantrasyonu:Lümende potasyum azsa potasyum salgılanır

Sodyum konsantrasyonu:Lümende sodyum fazla ise potasyum salgılanır

Anyonun geri emilme özelliği:Beta hidroksibütirat, bikarbonat gibi geri emilmesi daha az anyonların varlığında potasyum salgılanır

Akım hızı:Artarsa potasyum salgılanır

Esas hücresi içi faktörler

Plazma potasyum konsantrasyonu:Artarsa potasyum salgılanır

Membranın sodyum ve potasyuma geçirgenliği

Aldosteron:Artarsa potasyum salgılanır.

Potasyumun esas hücreden lümene salgılanması plazma potasyum düzeyinin düşmesi demektir.

Pratik bilgi: Sıvı elektrolit metabolizması bozukluklarını anlamak için teorik bilgi çok iyi olmalıdır.

Pratik bilgi:Potasyumun hücre içine girip çıkmasını ve kortikal toplayıcı kanallardaki esas (principle) hücrelerin çalışmasını etkileyen faktörleri bilmek potasyum metabolizması değişikliklerinin tanısının konmasında ve tedavisinin düzenlenmesinde yol göstericidir. İlgili bölümlerde bu yazdıklarımı tekrar hatırlatacağım.

Bir sonraki konuya geçmek için tıklayın.

Temel Sıvı Elektrolit kitabının diğer konularına geçmek için tıklayın.

Öğrenciler ve konuya ilgi duyan yardımcı sağlık personeli için önerdiğim diğer kaynaklara ulaşmak için tıklayın.

Doktorlar için önerdiğim diğer kaynaklara ulaşmak için tıklayın.

Öğrencilere özel not: Hasta hekim ilişkisinde empati çok önemlidir. Empati hastanın ne yaşadığını hissederek başlar. Böbrek hastalıklarını hasta gözüyle öğrenmek için sizlere Hasta Böbrekler kitabımı öneririm. Kitaba ulaşmak için tıklayın.

Diğer kitaplarıma geçmek için tıklayın.

Web sayfamdaki diğer bölümlere ulaşmak için tıklayın.

NOT:

Bu sayfa öğrenciler, doktorlar ve konuya ilgi duyan sağlık personeli içindir.

Burada okuduklarınız genel bilgilerdir, her hastanın tedavisi farklıdır, HASTALIK YOKTUR HASTA VARDIR

Bilimsel amaçlarla kaynak göstererek alıntı yapılabilir

Daha ayrıntılı bilgi için: www.tekinakpolat.com