Respiratuvar (solunumsal) asidoz

Respiratuvar (solunumsal) asidoz

Önce akciğerlerin asit baz metabolizmasındaki görevini hatırlayalım.

Henderson eşitliği‘ne göre karbondioksit (PCO₂) akciğerler, bikarbonat (HCO₃) ise böbrekler tarafından düzenlenir. Yani pratik olarak:

[H⁺]=24 X [akciğer yani pCO₂]

[böbrek yani HCO₃]

Veya

pH = Böbrek/Akciğer

Yani plazma pH HCO₃/pCO₂oranına bağlıdır.Bir kesirdeki pay ve payda gibi düşünülebilir.

Pratik bilgi:Bir kesirde pay azalırsa veya payda artarsa o kesrin değeri azalır (hiponatremiden hatırlayalım).

Pratik bilgi:Bir kesrin değerinin değişmemesi veya az değişmesi için pay ve payda aynı yönde yani paralel hareket etmelidir.

Pratik bilgi:Plazma pH değişmesini istemiyorsak karbondioksit artarsa bikarbonat da artmalıdır.

Pratik bilgi:Plazma pH’sının azalmasınaasidoz, yükselmesine ise alkaloz denir.

Akciğerlergünde 15.000 mmol CO₂‘yi vücuttan uzaklaştırırlar. Akciğerlerin karbondioksiti atmasında problem olursa vücutta karbondioksit birikir ve plazma pH’sı düşme eğiliminde olur. Sonuç olarak akciğerlerden karbondioksit atılımını azaltan/engel olan her durum respiratuvar asidoza neden olabilir.

Plazma pH’sını belirleyen akciğer ve böbreklerin çalışması arasındaki dengedir. Asit baz dengesini korumak için böbrekler bozulursa akciğerler, akciğerler bozulursa böbrekler devreye girerek bu oranı korumaya, plazma pH’sını sabit tutmaya çalışır.

Pratik bilgi:Plazma pH’sının değişmesini önlemeye çalışan değişikliklerin kompanzasyon olarak isimlendirilir ve asit baz metabolizması bozukluklarının değerlendirilmesinde bize yardımcıdır.

Pratik bilgi:Akciğer kaynaklı bir asit baz metabolizması bozukluğunda böbrekler, böbrek kaynaklı bir asit baz metabolizması bozukluğunda akciğerler durumu toparlamaya çalışır.

Pratik bilgi:Kompanzasyonun devreye girebilmesi için biraz süre gerekir. Bu uyum (adaptasyon) değişikliklerinin belli bir sınırı vardır ve önceden tahmin edilebilir.

Gelelim beklenen uyum (adaptasyon) değişikliklerine: bu değişiklikler asit baz metabolizması bozukluğunun nedeni (metabolik, respiratuvar), tipi (asidoz, alkaloz) ve süresine (akut, kronik) göre değişir. Şimdi de respiratuvar asidozdaki böbreğin kompanzasyonunu hatırlayalım.

Akut respiratuvar asidoz

P_aCO₂’deki her 10 mm Hg yükselme HCO₃’ı 1 mEq/l arttırır

3 mEq/L’ye kadar değişkenlik gösterebilir

Gereken zaman: 5-10 dakika

Pratik bilgi:Respiratuvar asidozda önce karbondioksit, sonra bikarbonat artar.

Kronik respiratuvar asidoz

P_aCO₂’deki her 10 mm Hg yükselme HCO₃’ı 4 mEq/l arttırır

4 mEq/L’ye kadar değişkenlik gösterebilir

Gereken zaman: 72-96 saat

Pratik bilgi:Respiratuvar asidozda önce karbondioksit, sonra bikarbonat artar.

Pratik bilgi:Respiratuvar asidozda anyon açığı etkilenmez.

Pratik bilgi:Respiratuvar asidozda anyon açığı etkilenmez, bunun önemi anyon açığı artmış respiratuvar asidozu olan bir hastada metabolik bir olayın tabloya eşlik etmesidir.

Sonuç olarak akciğerler karbondioksit atamazlarsa vücutta birikir ve respiratuvar asidoza neden olabilir. Böbrekler bikarbonat üreterek durumu kompanze etmeye çalışır. Akciğerlerin karbondioksit atmasına engel olan durumlar/hastalıklar respiratuvar asidoza neden olabilir.

Bir sonraki konuya geçmek için tıklayın.

Temel Sıvı Elektrolit kitabının diğer konularına geçmek için tıklayın.

Öğrenciler ve konuya ilgi duyan yardımcı sağlık personeli için önerdiğim diğer kaynaklara ulaşmak için tıklayın.

Doktorlar için önerdiğim diğer kaynaklara ulaşmak için tıklayın.

Öğrencilere özel not: Hasta hekim ilişkisinde empati çok önemlidir. Empati hastanın ne yaşadığını hissederek başlar. Böbrek hastalıklarını hasta gözüyle öğrenmek için sizlere Hasta Böbrekler kitabımı öneririm. Kitaba ulaşmak için tıklayın.

Diğer kitaplarıma geçmek için tıklayın.

Web sayfamdaki diğer bölümlere ulaşmak için tıklayın.

NOT:

Bu sayfa öğrenciler, doktorlar ve konuya ilgi duyan sağlık personeli içindir.

Burada okuduklarınız genel bilgilerdir, her hastanın tedavisi farklıdır, HASTALIK YOKTUR HASTA VARDIR

Bilimsel amaçlarla kaynak göstererek alıntı yapılabilir

Daha ayrıntılı bilgi için: www.tekinakpolat.com