Tanı ve ayırıcı tanı
Respiratuvar asidoza yol açan nedenleri düşününce şüphelenmek zor değildir. Hava yolları, akciğer, merkezi sinir sistemi veya dolaşımla ilgili problemi olan her hastada akla gelmelidir. Yani solunumla ilgili problemi olan her hastada respiratuvar asidoz düşünülmelidir. İlk değerlendirmede respiratuvar asidoza yol açan hastalık kabaca anlaşılabilir, daha ayrıntılı ayırıcı tanı çoğu kez Göğüs hastalıkları veya Nöroloji ilgi alanına girer.
Şüphelendiğimiz hastada respiratuvar asidoz tanısını nasıl doğrulayacağız. Öncelikle asidozu göstermemiz gerekir. Pratikte hidrojen iyon konsantrasyonu yerine pH bakıyorduk. Bunun için de kan gazına bakmak gerekir. Hastanın oksijenizasyon durumu önemli olduğu için arteriyel kan gazı çalışılmalıdır ama hastanın oksijenizasyonunun yeterli olduğunu düşünüyorsak venöz kan gazı yeterli olabilir.
Normal arteriyel kan gazı değerleri
pH 7.38-7.42
pCO2, mm Hg 38-42
pO2, mm Hg 80-100
O2satürasyonu % > 95
HCO3, mEq/l 22-26
Venöz kanda değerler
pH Arteriyel (7.38-7.42) – 0.03
pCO2, mm Hg Arteriyel (38-42) + 4-6
HCO3, mEq/l Arteriyel (22-26) + 2
Yani arteriyel kana göre venöz kanda yaklaşık olarak pH 0.03 düşük, pCO24-6 mm Hg fazla ve HCO3 2 mEq/l fazladır.
Respiratuvar asidoz tanısı koymanın ilk koşulu asidoz olmasıdıryani arteriyel pH 7.38’den düşük olmalıdır. Asidoz tanısı konan bir hastada ilk yapılması gereken asidozun nedeni respiratuvar mı metabolik mi onu anlamaktır.Respiratuvar mı metabolik mi anlamak için karbondioksit ve bikarbonat bakılır.
Pratik bilgi:Respiratuvar asidozun nedeni karbondioksit artması, metabolik asidozun nedeni bikarbonat azalmasıdır.
Respiratuvar asidoz tanısı koymanın ikinci koşulu plazmada karbondioksitin artmasıdır. Yani respiratuvar asidoz tanısı için plazma pH düşmeli, karbondioksit yükselmelidir.
Respiratuvar asidoz tanısı konan bir hastada bundan sonra yapılması gereken eşlik eden başka bir asit baz metabolizması bozukluğu (yani karışık asit baz matabolizması bozukluğu) olup olmadığını araştırmaktır.Bu konuda da bize yardımcı olabilecek 3 parametre vardır:
1.Hastanın öyküsü ve eşlik eden sorunları
2.Beklenen adaptif değişikliklerin hastanın bulguları ile uyumu
3.Plazma anyon açığı
Şimdi de beklenen adaptasyon ve anyon açığını hatırlayalım.
Akut respiratuvar asidoz
PaCO2’deki her 10 mm Hg yükselme HCO3’ı 1 mEq/l arttırır
3 mEq/L’ye kadar değişkenlik gösterebilir
Gereken zaman: 5-10 dakika
Pratik bilgi:Respiratuvar asidozda önce karbondioksit, sonra bikarbonat artar.
Kronik respiratuvar asidoz
PaCO2’deki her 10 mm Hg yükselme HCO3’ı 4 mEq/l arttırır
4 mEq/L’ye kadar değişkenlik gösterebilir
Gereken zaman: 72-96 saat
Pratik bilgi:Respiratuvar asidozda önce karbondioksit, sonra bikarbonat artar.
Anyon açığı=[Na+]-([Cl–]+[HCO3–])
Pratik bilgi:Respiratuvar asidozda anyon açığı etkilenmez.
Basit 2 örnek ile bu bölümü bitirmek istiyorum.
1.Respiratuvar asidozu olan bir hastada bikarbonat artmamış ise (artması beklenir) eşlik eden metaboliz asidoz olabilir (örneğin böbrek yetmezliği)
2.Respiratuvar asidozu olan bir hastada anyon açığı yüksek çıkarsa eşlik eden başka bir hastalık olabilir (örneğin laktik asidoz).
Özetlemek gerekirse respiratuvar asidoz tanısı koymak için solunum problemi olan bir hastada öncelikle şüphelenmek gerekir. Plazma pH‘sı ile asidoz, karbondioksit ve bikarbonatı ile respiratuvar asidoz tanısı konur.Daha sonra adaptasyon değişiklikleri ve anyon açığı bakılarak eşlik eden başka asit baz metabolizması bozukluğu olup olmadığı araştırılır.
Pratik bilgi:Hasta bir bütündür, ilave sıvı, sodyum ve potasyum metabolizması bozuklukları da olabilir.
Bir sonraki konuya geçmek için tıklayın.
Temel Sıvı Elektrolit kitabının diğer konularına geçmek için tıklayın.
Öğrenciler ve konuya ilgi duyan yardımcı sağlık personeli için önerdiğim diğer kaynaklara ulaşmak için tıklayın.
Doktorlar için önerdiğim diğer kaynaklara ulaşmak için tıklayın.
Öğrencilere özel not: Hasta hekim ilişkisinde empati çok önemlidir. Empati hastanın ne yaşadığını hissederek başlar. Böbrek hastalıklarını hasta gözüyle öğrenmek için sizlere Hasta Böbrekler kitabımı öneririm. Kitaba ulaşmak için tıklayın.
Diğer kitaplarıma geçmek için tıklayın.
Web sayfamdaki diğer bölümlere ulaşmak için tıklayın.
NOT:
Bu sayfa öğrenciler, doktorlar ve konuya ilgi duyan sağlık personeli içindir.
Burada okuduklarınız genel bilgilerdir, her hastanın tedavisi farklıdır, HASTALIK YOKTUR HASTA VARDIR
Her türlü yayın hakkı saklıdır©
Bilimsel amaçlarla kaynak göstererek alıntı yapılabilir