Tanı ve ayırıcı tanı

Tanı ve ayırıcı tanı

Metabolik alkaloza yol açan nedenleri (dışarıdan alkali verilmesi, böbrek hastalığı, elektrolit bozukluğu, mideden sıvı kaybı olan hastalar) düşününce şüphelenmek zor değildir. Herhangi bir hastada (dışarıdan alkali verilmesi, böbrek hastalığı, elektrolit bozukluğu, mideden sıvı kaybı öyküsü olmasa bile) tanı konamıyorsa kan gazları ve anyon açığına bakmak hekime çok yardımcıdır. İlk değerlendirmede metabolik alkaloza yol açan hastalık kabaca anlaşılabilir, daha ayrıntılı ayırıcı tanı çoğu kez Nefroloji veya Yoğun Bakım ilgi alanına girer, ileri laboratuvar incelemesi gerekebilir.

Şüphelendiğimiz hastada metabolik alkaloz tanısını nasıl doğrulayacağız. Öncelikle alkalozu göstermemiz gerekir. Pratikte hidrojen iyon konsantrasyonu yerine pH bakıyorduk. Bunun için de kan gazına bakmak gerekir. Hastanın oksijenizasyonunun yeterli olduğunu düşünüyorsak venöz kan gazı yeterli olabilir.

Metabolik alkaloz tanısı koymanın ilk koşulu alkaloz olmasıdıryani arteriyel pH 7.42’den yüksek olmalıdır. Alkaloz tanısı konan bir hastada ilk yapılması gereken asidozun nedeni metabolik mi respiratuvar mı onu anlamaktır.Metabolik mi respiratuvar mı anlamak için karbondioksit ve bikarbonat bakılır.

Pratik bilgi:Metabolik alkalozun nedeni bikarbonat artması, respiratuvar alkalozun nedeni karbondioksit azalmasıdır.

Metabolik alkaloz tanısı koymanın ikinci koşulu plazmada bikarbonat artmasıdır. Yani metabolik alkaloz tanısı için plazma pH, bikarbonat ve karbondioksit artmalıdır.

Metabolik alkaloz tanısı koyduktan sonra yapılması gereken 2 iş daha vardır:

1.Anyon açığı normal mi artmış mı

2.Eşlik eden başka bir asit baz metabolizması bozukluğu (yani karışık asit baz matabolizması bozukluğu) var mı

Önceeşlik eden başka bir asit baz metabolizması bozukluğu (yani karışık asit baz matabolizması bozukluğu) olup olmadığını araştırmaktır.Bu konuda da bize yardımcı olabilecek 2 parametre vardır:

1.Hastanın öyküsü ve eşlik eden sorunları

2.Beklenen adaptif değişikliklerin hastanın bulguları ile uyumu

Şimdi de beklenen adaptasyonu (karbondioksit artması) hatırlayalım.

Metabolik alkaloz

HCO₃’taki her 1 mEq/l’lik yükselme P_aCO₂’yi 0.75 mm Hg arttırır

5 mmHg’ya kadar değişkenlik gösterebilir

Gereken zaman: 24-36 saat

Pratik bilgi:Metabolik alkalozda önce bikarbonat, sonra karbondioksit artar.

Gelelim anyon açığına.

Anyon açığı=[Na⁺]-([Cl^–]+[HCO₃^–])

Pratik bilgi:Metabolik alkalozda bikarbonattaki her 1 mEq/l artış plazma anyon açığını 0.4-0.5 mEq/l arttırır

Metabolik alkaloz nedenlerinden sık karşılaşılanlardan/önemli olanlardan daha sonra bahsedeceğim.

Basit 3 örnek ile bu bölümü bitirmek istiyorum.

1.Metabolik alkalozu olan bir hastada karbondioksit artmamış ise (artması beklenir) eşlik eden respiratuvar alkaloz olabilir (örneğin merkezi sinir sistemi bozukluğuna bağlı takipne)

2.Metabolik alkalozu olan bir hastada karbondioksit beklenenden çok artmış ise eşlik eden respiratuvar asidoz olabilir (örneğin kronik obstrüktif akciğer hastalığı)

3.Metabolik alkalozu olan bir hastada anyon açığı beklenenden çok artmış ise eşlik eden metabolik asidoz olabilir (örneğin böbrek yetmezliği).

Özetlemek gerekirse metabolik alkaloz tanısı koymak için öncelikle şüphelenmek gerekir. Metabolik alkaloza yol açan nedenleri (dışarıdan alkali verilmesi, böbrek hastalığı, elektrolit bozukluğu, mideden sıvı kaybı olan hastalar) düşününce şüphelenmek zor değildir. Plazma pH‘sı ile alkaloz, bikarbonat ve karbondioksiti ile metabolik alkaloz tanısı konur.Daha sonra adaptasyon değişiklikleri ve anyon açığı bakılarak eşlik eden başka asit baz metabolizması bozukluğu olup olmadığı araştırılır, ayırıcı tanıya gidilir.

Pratik bilgi:Hasta bir bütündür, ilave sıvı, sodyum ve potasyum metabolizması bozuklukları da olabilir.

Bir sonraki konuya geçmek için tıklayın.

Temel Sıvı Elektrolit kitabının diğer konularına geçmek için tıklayın.

Öğrenciler ve konuya ilgi duyan yardımcı sağlık personeli için önerdiğim diğer kaynaklara ulaşmak için tıklayın.

Doktorlar için önerdiğim diğer kaynaklara ulaşmak için tıklayın.

Öğrencilere özel not: Hasta hekim ilişkisinde empati çok önemlidir. Empati hastanın ne yaşadığını hissederek başlar. Böbrek hastalıklarını hasta gözüyle öğrenmek için sizlere Hasta Böbrekler kitabımı öneririm. Kitaba ulaşmak için tıklayın.

Diğer kitaplarıma geçmek için tıklayın.

Web sayfamdaki diğer bölümlere ulaşmak için tıklayın.

NOT:

Bu sayfa öğrenciler, doktorlar ve konuya ilgi duyan sağlık personeli içindir.

Burada okuduklarınız genel bilgilerdir, her hastanın tedavisi farklıdır, HASTALIK YOKTUR HASTA VARDIR

Bilimsel amaçlarla kaynak göstererek alıntı yapılabilir

Daha ayrıntılı bilgi için: www.tekinakpolat.com