Hiponatremi

Hiponatremi

Önce sodyum ile ilgili temel bilgileri tekrarlayalım. Hücre dışı sıvının temel katyonu sodyumdur. Vücutta bulunan toplam sodyum miktarı kilo başına 60 mEq’dır (70 kilo bir insanda yaklaşık 4200 mEq, 1 mEq Na = 23 mg).

Pratik bilgi:Her mEq sodyum 23 mg ise vücutta toplam 96.600 (4200×23) mg sodyum bulunur.

96.600 mg = 96.6 gram, yaklaşık 100 gram

Sodyum hücre dışı sıvıda en çok bulunan katyon yani artı yüklü maddedir. Sodyum tüm artı yüklü maddeler gibi tek başına bulunmaz yanında mutlaka eksi yüklü bir madde (anyon) olmalıdır. Vücuttaki sodyumun yaklaşık % 70’i değişebilir özelliktedir yani bölümler arası değişimi/hareketi kolaydır. Değişebilir sodyumun yaklaşık % 97’si hücre dışında, % 3’ü ise hücre içinde yerleşim gösterir.

Hiponatremi ve hipernatremi ise kan sodyum konsantrasyonunu ifade eden kavramlardır. Normal kan sodyum düzeyi 135-145 mEq/litre’dir. Yani kan sodyum konsantrasyonun etkileyen iki parametre vardır.

1.Sodyum miktarı

2.Sıvı miktarı

Kan sodyum konsantrasyonu sodyum/sıvı oranına bağlıdır.

Kan sodyum konsantrasyonu ile vücut sodyum miktarı farklı kavramlardır. Bunun pratik anlamı bir hastanın vücudunda bulunan sodyum arttığı halde kan sodyum konsantrasyonu azalabilir. Kalp yetmezliği bu durum için de iyi bir örnektir. Hasta kalp yetmezliği nedeni ile hipervolemiktir ama sıvı arttığı için hiponatremik olabilir. Hasta hiponatremik olduğu halde vücut sodyumu artmış olabilir.

Vücut sodyum dengesi de sıvı dengesi gibi aldığımız sodyum ve kaybettiğimiz sodyum miktarına bağlıdır. Normal koşullarda tek sodyum alma yöntemi ağızdan diyetle alınan sodyumdur. Sodyumun normal koşullarda ter ve dışkı ile günlük kaybı toplam yaklaşık 10 mEq’dır yani çok azdır ve önemli kısmı böbrekler aracılığı ile atılır. Pratik olarak ağızdan alınan sodyumun nerede ise tamamı böbreklerden atılır.

Bu temel bilgileri hatırladıktan sonra gelelim hiponatremiye. Öğrenciliğimde hiponatremiyi öğrenmeye çalışırken önce yalancı hiponatremi, dağılımsal hiponatremi gibi kavramlarla karşılaştım ve kafam karıştı. Bu karışıklığı gidermek epey zamanımı aldı. Bu nedenle bu kavramları sonraya bırakıp pratik noktalardan başlamak istiyorum. Teorik olarak hiponatremi 5 şekilde olabilir.

Mekanizma 1:Sadece sodyum kaybı vardır ve/veya sıvı dengesi değişikliği önemsizdir

Mekanizma 2:Sodyum kaybı sıvı kaybından fazladır

Mekanizma 3:Sıvı birikimi sodyum birikiminden fazladır yani sodyum birikimi ve hiponatremi birliktedir

Mekanizma 4:Sadece sıvı artmıştır.

Mekanizma 5:Birden fazla mekanizma bir aradadır

Pratik bilgi:Bir kesirde pay azalırsa veya payda artarsa o kesrin değeri azalır yani oran düşer.

Pratik bilgi:Bir kesirde pay azalırsa (sodyum azalırsa)veya payda artarsa (sıvı fazlalığı)o kesrin değeri (kan sodyum konsantrasyonu)azalır yani oran düşer (hiponatremi).

Pratik olarak hiponatremiler üçe ayrılır.

1.Hipovolemik hiponatremi

2.Hipervolemik hiponatremi

3.Övolemik hiponatremi

Pratik bilgi:Kanda oluşan sodyum konsantrasyon değişiklikleri mutlaka sıvı durumu ile birlikte değerlendirilmelidir.

Şimdi pratik ve teorik bilgilerimizi birleştirelim.

1.Hipovolemik hiponatremi:Sodyum kaybı sıvı kaybından fazladır (mekanizma 2)

2.Hipervolemik hiponatremi:Sıvı birikimi sodyum birikiminden fazladır (mekanizma 3) veya sadece sıvı artmıştır (mekanizma 4)

3.Övolemik hiponatremi:Sadece sodyum kaybı vardır ve/veya sıvı dengesi değişikliği önemsizdir (mekanizma 1).

Pratik bilgi: Mekanizmalara o kadar da takılmamak gerekir, pay (sodyum) ve/veya paydayı (sıvı) etkileyen her neden kan sodyum düzeyini etkileyebilir önemli olan hiponatremi ile sodyum eksikliğinin farklı kavramlar olduğunu unutmamaktır.

Bir sonraki konuya geçmek için tıklayın.

Temel Sıvı Elektrolit kitabının diğer konularına geçmek için tıklayın.

Öğrenciler ve konuya ilgi duyan yardımcı sağlık personeli için önerdiğim diğer kaynaklara ulaşmak için tıklayın.

Doktorlar için önerdiğim diğer kaynaklara ulaşmak için tıklayın.

Öğrencilere özel not: Hasta hekim ilişkisinde empati çok önemlidir. Empati hastanın ne yaşadığını hissederek başlar. Böbrek hastalıklarını hasta gözüyle öğrenmek için sizlere Hasta Böbrekler kitabımı öneririm. Kitaba ulaşmak için tıklayın.

Diğer kitaplarıma geçmek için tıklayın.

Web sayfamdaki diğer bölümlere ulaşmak için tıklayın.

NOT:

Bu sayfa öğrenciler, doktorlar ve konuya ilgi duyan sağlık personeli içindir.

Burada okuduklarınız genel bilgilerdir, her hastanın tedavisi farklıdır, HASTALIK YOKTUR HASTA VARDIR

Bilimsel amaçlarla kaynak göstererek alıntı yapılabilir

Daha ayrıntılı bilgi için: www.tekinakpolat.com