TAHLİLLERİM BOZUK MU

TAHLİL SONUÇLARI

Çoğumuz herhangi bir nedenle kan ve idrar tahlili yaptırıyoruz ve sonuçları doktora göstermeden önce anlamaya çalışıyoruz. Bu yazıyı sizlere bu konuda yardımcı olabilmek için yazıyorum. Öncelikle şunu söylemek istiyorum her anormallik yani normalin dışındaki her değer hastalık olmayabilir. Bazı testler kişinin içinde bulunduğu duruma özellik taşır, ona göre yorum yapmak gerekebilir.

Sık yapılan testlere bakalım.

Hemogram

Tam kan sayımı diye bilinir. Hastaların kafasını en çok karıştıran, en çok anormalliğin olduğu test budur. Aynı anda 15-20 parametreye bakılır. Önce önemli olanlardan bahsedeceğim.

1.Hemoglobin (Hb), hematokrit (Htc):Kanınızın düşük/fazla olup olmadığını gösterir. Kan düşüklüğünün en sık nedeni demir eksikliğidir, özellikle adet gören kadınlarda.

2.Lökosit (WBC):Akyuvarlarınızı gösterir, vücudumuzun mikroplarla savaşan hücreleri akyuvarlardır. Anormallikler çoğu kez geçicidir ama doktorla birlikte değerlendirmek gerekir.

3.Trombosit, platelet (plt):Kanın pıhtılaşması ile ilgili hücrelerdir. Düşüklüğü ölçüm tekniği ile ilgili olabilir.

Diğer parametrelere gelince. Onların anormalliği üstteki 3 test (hemoglobin/hematokrit, lökosit ve trombosit) normal ise çoğu kez bir anlam ifade etmez. Tedirgin olmadan doktorla birlikte yorumlamak gerekir.

CRP, Sedimantasyon

Vücuttaki yangıyı, iltihabı gösterir. Tek başına bir anlam ifade etmez. 10 gün önce geçirdiğiniz, geçirirken farkına varmadığınız veya önemsemediğiniz bir hastalık nedeni ile de yüksek olabilir. Sürekli yüksekse ileri inceleme gerekir.

Kan şekeri: Şeker hastalığı için yapılır. Nasıl yorumlamak gerek.

< 100 mg/dl: Normal

100-125 mg/dl: Bozulmuş açlık kan şekeri, insülin direnci?

³126 mg/dl: Artmış

Açlık kan şekeriniz 2 kez artmış (³126 mg/dl) olarak bulunursa şeker hastasısınız demektir.

HOMA indeksi, insülin direnci testi: İnsülin direnci tanısında pratikte HOMA indeksi denen kanda glukoz ve insülin düzeylerinin oranına dayanan bir test kullanılmaktadır ancak bu testin güvenilirliği sınırlıdır. Açlık kan şekeri ve kan insülin düzeyinizi biliyorsanız, HOMA indeksinizi hesaplayabilirsiniz. Açlık kan şekerinizi (mg/dl) kan insülin düzeyinizle (µU/ml) çarpın, bulduğunuz değeri 405’e bölün. Sonuç 2.5 ve üzeri ise insülin direnci ile uyumludur. HOMA indeksi 2.5’un altında olsa bile insülin direnci olabilir.

Hb a1c: Daha çok şeker hastalığı takibinde kullanılır. Hedef değer hastaya göre değişir.

Toplam kolesterol: Kolesterol kalp damar hastalıkları için bir risk faktörüdür. Çoğu kez alt gruplarla birlikte yorumlamak gerekir.

200 mg/dl altı: Normal

200-239 mg/dl arası: Sınırda yüksek
240 mg/dl üstü: Yüksek

Alt gruplara bakmadan değerlendirmek yanıltıcı olabilir; iyi kolesterolü yüksek olduğu için toplam kolesterolü yüksek çok hastam oldu.

LDL-kolesterol (kötü huylu kolesterol): Kolesterol alt grubudur. Nasıl yorumlamak gerek.

100 mg/dl altı: Optimal

100-129 mg/dl arası: Normal

130-159 mg/dl arası: Sınırda yüksek
160-189 mg/dl arası: Yüksek

190 mg/dl üstü: Çok yüksek; muhtemelen ilaç kullanmak gerekir.
HDL-kolesterol (iyi huylu kolesterol): Kolesterol alt grubudur. Nasıl yorumlamak gerek.

< 40 mg/dl: Düşük (erkek için)

< 50 mg/dl: Düşük (kadın için)

> 60 mg/dl: Yüksek; iyi bir genetik miras

Trigliserid: Kolesterol benzeri bir yağdır. Nasıl yorumlamak gerek.

< 150 mg/dl: Normal

150-199 mg/dl: Sınırda yüksek

200-499 mg/dl: Yüksek

³500 mg/dl: Çok yüksek; muhtemelen kötü genetik miras

Kolesterol ve trigliserid düzeyleri aç karnına bakılır.

Üre, kreatinin, EGFR: Böbreğin ne kadar çalıştığını, süzdüğünü gösterir. Bazı tahlil sonuçlarında karşılaşılan EGFR kan kreatinin düzeyi, yaş, cinsiyet, ırk gibi verilerle bir formül kullanılarak hesaplanır. Eğer 60 ml/dk’nın altında ise böbrekler az çalışıyor olabilir, ülkemizde 15-20 kişiden birinde EGFR 60 ml/dk’nın altındadır. Bunlarda bir anormallik var ise bir nefroloji uzmanına görünmenizde yarar vardır.

BUN: Bazı laboratuvarlar üre yerine BUN rapor ederler. Pratik olarak üre değerinin ikiye bölünmesi ile BUN değeri elde edilir. Böbreğin süzme fonksiyonu ile ilişkilidir. Üre, BUN, kreatinin gibi değerleri böbrekler dışında da etkileyebilen birçok faktör vardır.

Ürik asit:Gut hastalığı olabilir ama pratikte daha çok kötü beslenme, proteinden zengin beslenme ve kilo ile ilişkilidir. İlaç kullanmak gerekebilir.

ALT (SGOT), AST (SGPT) ve GGT:Temelde karaciğer ile ilgili testlerdir. Anormalliğin en sık nedeni çoğu kez karaciğer yağlanmasıdır. İleri inceleme gerekebilir.

Bilirubin:Sarılık ile ilgilidir. Direkt ve indirekt olmak üzere alt grupları vardır. Doktorla birlikte yorumlamak gerekir.

Kreatin kinaz:Kaslarla ilgilidir. Doktorla birlikte yorumlamak gerekir.

Alkalen fosfataz, Laktik dehidrogenaz (LDH), Amilaz, Lipaz:Birçok hastalıktan etkilenebilirler. Doktorla birlikte yorumlamak gerekir.

TSH (Tiroid uyaran hormon): Tiroid bezi hastalıkları taramasında kullanılır. Tiroid bezi az çalışıyorsa yüksek, çok çalışıyorsa düşük çıkar. Normal çıkar ise tiroid bezi fonksiyonları normal demektir ama o anı yansıttığı unutulmamalıdır. Tiroid bezi iltihaplarında iniş çıkışlar izlenebilir. Tiroid bezi hastalığından şüpheleniliyorsa ileri inceleme gerekir.

Vitaminler, mineraller, elektrolitler:Değişik nedenlerle bunlara bakılabilir. Çoğu kez eksikliği varsa eksiklik veya fazlalık varsa nedeni araştırılmalıdır. Vitaminler, demir, folik asit, kalsiyum, sodyum, potasyum, magnezyum… bu gruba girer. Sağlıklı ve dengeli beslenen bir insanda herhangi birinin eksik olma ihtimali düşüktür. Bunun iki istisnası D vitamini (güneş nedeni ile) ve demir (kadınlarda adet kanaması nedeni ile) eksikliğidir.

Daha çok kan tahlili vardır, yapılacak tahliller hastanın şikayetlerine, klinik durumuna göre değişir. Bir kan vereyim her şey ortaya çıksın diye bir şey söz konusu değildir ama basit bir kan tahlili ile sık karşılaşılan sorunların tamamı ile ilgili bilgi edinmek mümkündür. İdrar tahlili ile bitirelim.

Basit idrar incelemesi:Kan tahlilinde olduğu gibi idrarda da çok sayıda inceleme vardır ama pratikte en çok basit idrar incelemesi yapılır. Bir idrar örneği ile birlikte çok test yapılır, böbrek, karaciğer, kan hastalıkları, şeker hastalığı ve metabolizma bozuklukları hakkında bilgi sahibi olunabilir ama sık olan bozukluklar idrarda kan ve iltihap hücreleri ile protein görülmesidir. Bazen idrarda bakteri (mikrop) da olabilir. İdrar testlerini değerlendirirken az veya çok su içilmesi de göz önünde bulundurulmalıdır. Çok su içen birinin idrarı seyreltilmiş olduğu için veya az su içen birinin idrarı koyulaşmış olduğu için testler yanıltıcı olabilir. Genel olarak idrarda protein ve kanama hücreleri (eritrosit) varsa bir nefroloji uzmanına görünmekte yarar vardır. İdrarda iltihap hücreleri (lökosit) ve/veya bakteri varsa iltihap bulgusu olabilir, idrar kültürü gibi ileri inceleme gerekebilir. Basit idrar incelemesi idrarda iltihap olduğunun şüphesidir, iltihabın nedeni ancak idrar kültürü ile anlaşılabilir. Basit idrar incelemesi bir tarama testidir ama çok bilgi veren önemli bir testtir, anormallik olursa ileri testlerle hastalıklar araştırılır.

Bu rakamların yüksek olması, testlerde anormallikler olması tek başına bir anlam ifade etmeyebilir ama sizler için uyarı olabilir. Hafif anormalliklerin hiçbir klinik önemi olmayabilir. Bazı testler tarama testi olduğu için yanılgılara açıktır. Doktorunuzla birlikte yorumlamak gerekir, ileri testler gerekebilir. Bu rakamların hedef rakamlar olmadığını da hatırlatmak isterim, hedef rakamlar hastaya göre değişir. Anormal değerlerle ilgili son olarak da şunu söylemek istiyorum. Normal denilen değerler istatistiklerle oluşturulmuştur, zaten başka oluşturulma yöntemi de yoktur bu nedenle normal dışında hele hafif dışında bir değere sahip olunca hemen tedirgin olmamak gerekir. Takipte yükselme eğiliminde olursa o zaman önem taşıyabilirler.

Böbrek hastalıkları, karaciğer yağlanması, şeker hastalığı, tansiyon, kolesterol, gut hastalığı gibi konularla ilgili Pratik Dahiliye Bilgilerine ulaşmak için tıklayın.

Kendimize iyi bakalım, bedenimiz de tahlil sonuçlarımız da bozulmasın. Tuzaklardan uzak duralım, sağlıklı yaşayalım, uzun yaşayalım. Nasıl mı? İyi ki Yaş Alıyorum kitabımı okumanızı öneririm.

Akea=Yüz yaşa

Prof. Dr. Tekin AKPOLAT

NOT: Burada okuduklarınız genel bilgilerdir, doktorunuza danışmadan tedavide değişiklik yapılması sakıncalı olabilir.

Bilimsel amaçlarla kaynak göstererek alıntı yapılabilir

Daha ayrıntılı bilgi için: www.tekinakpolat.com