Hiperkalsemi

Pratikte toplam kalsiyum düzeyi ölçüldüğünü ve toplam kalsiyum düzeyinin birçok faktörden etkilendiğini belirterek başlamak istiyorum. İkinci hatırlatmak istediğim konu da

pratikte plazmadaki serbest kalsiyumun fizyolojik olarak aktif olan kalsiyum olduğudur. Hiperkalsemi klinik olarak önemli olan serbest kalsiyumun yüksek olmasıdır.Sodyum da olduğu gibi kalsiyumda da yalancı pozitiflk vardır.

Yalancı hiperkalsemi nedenleri

1.Uzun süre turnike takılmasını takiben alınan kanda kalsiyum yüksek çıkabilir

2.Toplam kalsiyum proteine bağlı kalsiyumu da içerdiği için albümini yüksek olanlarda toplam kalsiyum yüksek olabilir

Hiperkalsemi neden olur

Kalsiyum dengesinin düzenlenmesinde rol oynayan faktörleri hatırlayalım.

1.Kemik

2.Paratiroid

3.Böbrek

4.Bağırsaklar

5.D vitamini

Bu faktör arasında da etkileşim olduğunu hatırlatmak isterim. Pratik olarak kemik veya bağırsaklardan kaynaklı kalsiyum metabolizması bozukluğunu böbrekler toparlamaya çalışır, bunun pratik anlamı böbrek hastalığı nedeni ile ciddi hiperkalsemi oluşmasının nadir olmasıdır. Bu durumun en önemli istisnası ailesel hipokalsiürik hiperkalsemidir yani böbrekten kalsiyum atılımı azalmıştır. D vitamini fazlalığı (son yılların modası) ve granülomatöz hastalıklar (tuberküloz sarkoidoz) bağırsaklardan kalsiyum emilimini arttırarak hiperkalsemiye neden olabilirler. Hiperparatiroidi, bazı hormonal hastalıklar (hipertiroidi, akromegali…), kanserler, A vitamini fazlalığı, uzun süre yatağa bağımlı olma gibi nedenler kemikten kalsiyum çözünmesini arttırarak kan kalsiyum düzeyini yükseltebilirler.

Hiperkalsemi belirtileri

Hiperkalsemi belirtileri hiperkalseminin derecesine ve nedenine göre değişir. Hiperkalsemi nedeni ile ciddi psikiyatrik sorunlar bile izlenebilir. Belirtiler 6 başlık altında izlenebilir.

Kas ve sinirler: Halsizlik, kas güçsüzlğü, uykuya eğilim, bilinç bulanıklığı, depresyon.

Kardiyovasküler:Aritmi, QT aralığının kısalması.

Gastrointestinal:Bulantı, kusma, kabzılık, peptik ülser, pankreatit.

Böbrekler:Glomerüler filtrasyon değerinde azalma, böbrek taşı, nefrokalsinozis, nefrojenik diyabetes mellitusa bağlı poliüri.

Kemik ve bağ dokusu:Kemik ağrısı, deformite, kırık, metastatik kalsifikasyon.

Hiperkalsemiye yol açan hastalığa ait belirtiler: Örneğin kanser, sarkoidoza ait belirtiler.

Bu belirtilerin üzerinde bu kadar durmamın nedeni belirtilerin çok değişkenlik göstermesi ve kanda kalsiyum bakarak karışık görünen birçok hastanın sorununun çözülme olasılığıdır.

Tanı ve ayırıcı tanı

Tanının birinci koşulu her hastalıkta olduğu gibi şüphelenmektir. Hastanın öyküsü ve fizik muayene bulguları bize yardımcı olabilir. İlk bakılması gereken test parathormondur:

1.Parathormon yüksek ise akla hiperparatiroidi gelir, hiperparatiroidi tanısını destekleyen diğer bir bulgu da kanda fosforun düşük olmasıdır.

2.Parathormon düşük ise: Hiperparatiroidi dışında bir nedene bağlı hiperkalsemide parathormun suprese yani düşük olması beklenir.

D vitamini düzeyi bakılması ayırıcı tanıda yardımcıdır. Neden hala bulunmamış ise klinik duruma göre ilerlenir, hastanın öyküsü ve fizik muayene bulguları çok önemlidir.

Tedavi

Öncelikle hiperkalsemi nedenine yöneliktir. Tedavi planlarken hiperkalseminin derecesi de önemlidir. Hafif hiperkalsemide nedene yönelik tedavi yeterli olabilir ama şiddetli hiperkalsemilerde ilave girişimler gerekir:

1.Hidrasyon:Tek başına bile yeterli olabilir. Eğer bir kontrendikasyon yoksa günde 5-10 litre %0.9 NaCl verilebilir.

2.Henle kulbunu etkileyen diüretik (örneğin Furosemide):Böbrekte proksimal tubül ve Henle kulbunda sodyum ve kalsiyum beraber yani aynı yönde hareket eder. Bu nedenle bu bölgeleri etkileyen diüretikler idrarla hem sodyum hem de kalsiyum atılımını arttırırlar.Yüksek doz furosemide vermek gerekebilir.

Pratik bilgi: Yüksek doz furosemide kullanımına bağlı sorunlar (hipovolemi, hipopotasemi, hipomagnezemi) takip edilmelidir.

Pratik bilgi:Distal kıvrımlı tubülde sodyum ve kalsiyum hareketleri ters yönlüdür, bu bölgeyi etkileyen diüretikler (örneğin tiyazid) hiperkalsemiye neden olabilir.

3.Fosfat kullanımı:Şiddetli hipofosfatemi tedavi edilmelidir.

4.Diğer ilaçlar:Nedene yönelik tedaviler, örneğin steroid, zoledronik asit.

5.Hemodiyaliz:Şiddetli hiperkalsemi acil diyaliz endikasyonlarından birisidir. Kusma, nefrojenik diyabetes insipitus gibi nedenlerle hipovolemiye bağlı akut böbrek hasarı gelişmiş hastalarda hidrasyon ve diüretik tedavisi etkisiz olabilir, bu durumda hemodiyaliz hayat kurtarıcıdır.

6.Beslenme

Özet olarak hiperkalsemi belirtileri çok değişkenlik gösteren bir klinik tablodur. Kanda kalsiyum bakarak karışık görünen birçok hastanın sorunun çözülebilir.Hastanın öyküsü, fizik muayenesi, kanda parathormon ve D vitamini düzeyi bakılması ile birçok hastada nedeni saptanabilir. Tedavi öncelikle nedene yöneliktir. Şiddetli hiperkalsemilerde kalsiyum hızla düşürülmelidir.

Bir sonraki konuya geçmek için tıklayın.

Temel Sıvı Elektrolit kitabının diğer konularına geçmek için tıklayın.

Öğrenciler ve konuya ilgi duyan yardımcı sağlık personeli için önerdiğim diğer kaynaklara ulaşmak için tıklayın.

Doktorlar için önerdiğim diğer kaynaklara ulaşmak için tıklayın.

Öğrencilere özel not: Hasta hekim ilişkisinde empati çok önemlidir. Empati hastanın ne yaşadığını hissederek başlar. Böbrek hastalıklarını hasta gözüyle öğrenmek için sizlere Hasta Böbrekler kitabımı öneririm. Kitaba ulaşmak için tıklayın.

Diğer kitaplarıma geçmek için tıklayın.

Web sayfamdaki diğer bölümlere ulaşmak için tıklayın.

NOT:

Bu sayfa öğrenciler, doktorlar ve konuya ilgi duyan sağlık personeli içindir.

Burada okuduklarınız genel bilgilerdir, her hastanın tedavisi farklıdır, HASTALIK YOKTUR HASTA VARDIR

Bilimsel amaçlarla kaynak göstererek alıntı yapılabilir

Daha ayrıntılı bilgi için: www.tekinakpolat.com