Hipokalsemi

Pratikte toplam kalsiyum düzeyi ölçüldüğünü ve toplam kalsiyum düzeyinin birçok faktörden etkilendiğini belirterek başlamak istiyorum. İkinci hatırlatmak istediğim konu da

pratikte plazmadaki serbest kalsiyumun fizyolojik olarak aktif olan kalsiyum olduğudur. Hipokalsemi klinik olarak önemli olan serbest kalsiyumun düşük olmasıdır.

Pratik bilgi:Albümindeki her 1 g/dl azalma Ca düzeyini 0.8 mg/dl azaltır.

Pratik bilgi:pH’daki her 0.1 artış serbest Ca düzeyini 0.12-0.16 mg/dl azaltır.

Serbest kalsiyum bakmanın mümkün olmadığı durumlarda (birçok merkezde çalışılamaz) toplam kalsiyumu yorumlarken bu 2 pratik bilgi göz önünde tutulur ve gerekli düzeltmeler yapılır. Bu nedenle hipokalsemi pratikte plazma toplam kalsiyum düzeyinin 8.5 mg/dl’den düşük olmasıdır.

Pratik bilgi: Klinikte karşımıza çıkan en sık hipokalsemi nedenlerinden birisi hipoalbümineye (nedeni nefrotik sendrom, malnütrisyon olabilir) bağlı toplam kalsiyumun azalmasıdır ancak çoğu kez gerekli düzeltmelerden sonra gerçek hipokalsemi .olmadığı anlaşılır.

Örnek hasta: Nefrotik sendromlu bir hasta serum albümini 2 gr/dlve toplam kalsiyum düzeyi 7.5 mg/dl olsun.Normal serum albümin 4.5 kabul edersek, albümindeki azalma yaklaşık 2.5 mg/dl (4.5-2), beklenen kalsiyum azalması yaklaşık 2 mg/dl (2.5×0.8).Toplam kalsiyum düzeyine 2 mg/dl eklersek (7.5+2) 9.5 mg/dldeğerini buluruz. Plazma toplam kalsiyum düzeyi 8.5 mg/dl’den düşük olmasına rağmengerekli düzeltmeden sonra hastanın gerçekte hipokalsemik olmadığısonucuna ulaşırız.

Hipokalsemi neden olur

Kalsiyum dengesinin düzenlenmesinde rol oynayan faktörleri hatırlayalım.

1.Kemik

2.Paratiroid

3.Böbrek

4.Bağırsaklar

5.D vitamini

Bu faktör arasında da etkileşim olduğunu hatırlatmak isterim. Pratikte hipokalsemi 2 başlık altında incelenebilir:

1.Parathormon aktivitesinin azalması: Hipoparatiroidi veya parathormon direnci.

2.Kalsiyumun kandan uzaklaşması:Hiperfosfatemi, yumuşak doku kalsifikasyonu, sitrat (kan transfüzyonu), osteoblastik tümör metastazı.

Pratik bilgi: Vücuttaki kalsiyumun çok azı kanda bulunur.

Pratik bilgi:Parathormonun temel görevi kan kalsiyum dengesini sağlamaktır.

Pratik bilgi: Kalsiyum metabolizması fosfor ve magnezyum ile yakın ilişkilidir, birbirlerini etkilerler.

Bu konuda hipokalsemiye yol açan bütün hastalıklardan bahsedilmemiştir çünkü bu kitabın öncelikli amacı mekanizmaların anlaşılmasına yardımcı olmaktır. Okuyucu başka kaynaklardan kolaylıkla öğrenebilir.

Hipokalsemi belirtileri

Hipokalsemi belirtileri hipokalseminin derecesine ve nedenine göre değişir. Hiperkalsemi nedeni ile ciddi psikiyatrik sorunlar bile izlenebilir. Belirtiler 4 başlık altında izlenebilir.

Kas ve sinirler: Halsizlik, uyuşma, kas güçsüzlğü, uykuya eğilim, bilinç bulanıklığı, depresyon, psikoz, hareket bozuklukları. Chvostek ve Trosseau belirtileri, tetani ve kasılmalar izlenebilir.

Kardiyovasküler:Aritmilere eğilim artar. Kalp blokları ve ventriküler fibrilasyon olabilir. Tansiyon düşebilir. Hiperkalseminin aksine QT aralığı uzar.

Kemik, bağ dokusu ve cilt:Kemik ağrısı, kırık, osteomalazi, rikets, cilt kuruluğu.

Hipokalsemiye yol açan hastalığa ait belirtiler: Örneğin kanser, akut pankreatit, rabdomiyoliz, beslenme bozukluğuna ait belirtiler.

Bu belirtilerin üzerinde bu kadar durmamın nedeni hiperkalsemide olduğu gibi belirtilerin çok değişkenlik göstermesi ve kanda kalsiyum bakarak karışık görünen birçok hastanın sorununun çözülme olasılığıdır.

Tanı ve ayırıcı tanı

Tanının birinci koşulu her hastalıkta olduğu gibi şüphelenmektir. Hastanın öyküsü ve fizik muayene bulguları bize yardımcı olabilir. İlk bakılması gereken test hiperkalsemide olduğu gibi parathormondur:

1.Parathormon düşük ise akla hipoparatiroidi gelir, hipopatiroidi tanısını destekleyen diğer bir bulgu da kanda fosforun yüksek olmasıdır.

Pratik bilgi: Kanda fosforun yüksek olduğu hipoparatiroidi dışında da hipokalsemi nedenleri vardır, örneğin hiperfosfatemi, parathormon direnci.

2.Parathormon yüksek ise: Hipokalsemiye vücudun normal yanıtı parathormonun yükselmesidir. Hipoparatiroidi dışında bir nedene bağlı hipokalsemide parathormun yüksek olması beklenir.

Kanda fosfor, magnezyum ve D vitamini düzeyi bakılması ayırıcı tanıda yardımcıdır. Neden hala bulunmamış ise klinik duruma göre ilerlenir, hastanın öyküsü ve fizik muayene bulguları çok önemlidir.

Tedavi

Öncelikle hipokalsemi nedenine yöneliktir. Tedavi planlarken hipokalseminin derecesi de önemlidir. Hafif hiperkalsemide nedene yönelik tedavi, ağızdan destek yeterli olabilir ama şiddetli hipokalsemilerde intravenöz kalsiyum gerekir.

Pratik bilgi: İntravenöz kalsiyum glukonat (%10luk) 2 ampul 10-20 dakikada verilebilir. Kan kalsiyum düzeyine göre tekrarlanabilir veya daha uzun süreli infüzyon yapılabilir.

İdame veya asemptomatik hastanın tedavisinde duruma ve nedene göre ağızdan kalsiyum, D vitamini, magnezyum gerekebilir. Kalsiyumdan zengin besinler tercih edilebilir.

Pratik bilgi:Distal kıvrımlı tubülde sodyum ve kalsiyum hareketleri ters yönlüdür, bu bölgeyi etkileyen diüretikler (örneğin tiyazid) hiperkalsemiye neden olabilir, gerekirse hipokalsemi tedavisinde kullanılabilir.

Özet olarak hipokalsemi belirtileri çok değişkenlik gösteren bir klinik tablodur. Kanda kalsiyum bakarak karışık görünen birçok hastanın sorunun çözülebilir.Hastanın öyküsü, fizik muayenesi, kanda parathormon ve fosfor düzeyi bakılması ile birçok hastada nedeni saptanabilir. Tedavi öncelikle nedene yöneliktir. Şiddetli hipokalsemilerde intravenöz kalsiyum vermek gerekebilir.

Bir sonraki konuya geçmek için tıklayın.

Temel Sıvı Elektrolit kitabının diğer konularına geçmek için tıklayın.

Öğrenciler ve konuya ilgi duyan yardımcı sağlık personeli için önerdiğim diğer kaynaklara ulaşmak için tıklayın.

Doktorlar için önerdiğim diğer kaynaklara ulaşmak için tıklayın.

Öğrencilere özel not: Hasta hekim ilişkisinde empati çok önemlidir. Empati hastanın ne yaşadığını hissederek başlar. Böbrek hastalıklarını hasta gözüyle öğrenmek için sizlere Hasta Böbrekler kitabımı öneririm. Kitaba ulaşmak için tıklayın.

Diğer kitaplarıma geçmek için tıklayın.

Web sayfamdaki diğer bölümlere ulaşmak için tıklayın.

NOT:

Bu sayfa öğrenciler, doktorlar ve konuya ilgi duyan sağlık personeli içindir.

Burada okuduklarınız genel bilgilerdir, her hastanın tedavisi farklıdır, HASTALIK YOKTUR HASTA VARDIR

Bilimsel amaçlarla kaynak göstererek alıntı yapılabilir

Daha ayrıntılı bilgi için: www.tekinakpolat.com